Het onrendabele rendabel maken

dinsdag 11 oktober 2022

Rob van der Westen, SPO Utrecht. Foto door bouwfotografe Chantal van den Berg

Onderwijsvastgoed krijgt te maken met crisis na crisis. Intussen zijn ze niet meer op een hand te tellen: schoolgebouwen moeten klimaatadaptief en energiezuinig zijn, circulair of biobased gebouwd worden, het binnenklimaat moet op de schop en dat alles met een nijpend personeelstekort. Rob van der Westen, beleidsadviseur huisvesting bij SPO Utrecht, ziet dat er een grote kans van slagen ligt in een heldere rolverdeling, samenwerking en een businesscase. Als groter schoolbestuur vindt hij het een passende rol van SPO Utrecht om kleinere schoolbesturen hiermee te ondersteunen.

Wat zijn op dit moment de belangrijkste ontwikkelingen binnen onderwijsvastgoed? 

“Het geven van goed onderwijs is voor scholen het primaire proces, maar ik signaleer dat het onderwijs erg wordt belast met alles wat daaromheen hangt. Denk aan duurzame opgaves, nieuwbouw van scholen, hoge energieprijzen et cetera. Ze worden opgeslokt door de zorg rondom huisvesting, terwijl een fors personeelstekort ook nog knaagt. Ze kunnen zich niet veroorloven zich te verdiepen in duurzame maatregelen, want goed onderwijs en voldoende personeel staan – terecht – op nummer één. Dus verstillen ze.”

“Grote schoolbesturen zoals SPO Utrecht, BOOR, Lukas en KPOA regelen dit soort zaken intern, maar kleinere besturen met één of twee scholen hebben een directeur die vaak ook bestuurder is. Die kan al deze zaken er niet bij hebben, met alle respect, en moet worden ondersteund. Daarom is het mijn missie om, los van mijn werk voor SPO Utrecht, kennis te delen over wat wij in Utrecht doen. Dat doe ik via LinkedIn en als gasthoofdredacteur van deze editie: om helder te maken wat er al mogelijk is. Zodat andere schoolbesturen denken: ‘Verrek, als SPO Utrecht dat kan, kan ik het ook’.”

Is de vergelijking tussen grote schoolbesturen, die meer middelen tot hun beschikking hebben, en kleine schoolbesturen wel te maken? 

“Het gaat om de systematiek. Als je begint met een onderwijskundig Programma van Eisen (PvE), dan kun je gemakkelijker partners zoals projectmanagers, architecten, adviseurs, directievoerders en toezichthouders aan je binden. Dat is de reden dat wij bij SPO Utrecht mooie schoolgebouwen kunnen realiseren binnen de beschikbare middelen. Wat mij betreft verzinnen we een vorm waarin grotere besturen zich kunnen inzetten voor kleinere, zodat zij expertise kunnen aanwenden zonder dat ze een duur adviesbureau hoeven in te schakelen. Die suggestie heb ik ook al eens geopperd bij de PO-Raad.”

“Je moet namelijk voorbeelden laten zien. Dat je een gebouw bezoekt en denkt: ‘Wow, hier hangt een monitor in de hal waar bijvoorbeeld het energieverbruik en de opbrengst van de zonnepanelen op staan’. Dat is niet alleen uit financieel oogpunt van belang, maar ook om overtuigd te raken van de noodzaak. We hebben de aarde te leen en daar moeten we zorgvuldig mee omgaan. Denk bijvoorbeeld aan het dreigende watertekort, terwijl we met drinkwater onze wc’s doorspoelen. Als ik een businesscase laat opstellen voor een regenwaterinstallatie, wordt die afgewezen omdat de huidige oplossing goedkoper is. Dat moeten we niet willen. Dus moeten we met elkaar lef tonen, nadenken, overleggen en vooral veel laten zien.”

Toch heeft het ene schoolbestuur het financieel ruimer dan de andere. Hoe verhoudt zich dat tot de noodzaak voor verduurzaming?

“De bekostiging van het onderwijsvastgoed in Utrecht is riant, dat doet de gemeente Utrecht echt goed. Daarin zijn bovendien de budgetten voor renovatie gelijkgetrokken aan die van nieuwbouw. Dit soort zaken worden door het college van B&W besloten, dus ga in gesprek bij de gemeente waar jij in bent gevestigd. Zij moeten overtuigd zijn van duurzaamheid zodat ze bij onrendabele businesscases van schoolbesturen de extra kosten kunnen compenseren.”

“In Utrecht is die keuze gemaakt op basis van de verordening huisvesting scholen van de VNG. Die hebben wij als uitgangspunt genomen en naar eigen goeddunken aangevuld met zaken als duurzaamheid en circulariteit. Dat zou een voorbeeld kunnen zijn voor kleinere gemeentes. Daarom vind ik dat er veel meer moet worden gelobbyd. Dat is een typische taak voor een schoolbestuurder. Ga in gesprek met je wethouder en vraag wat je samen kunt doen om de verduurzaming vlot te trekken. En onderzoek ook andere lobbytrajecten, bijvoorbeeld samen met de VNG en de PO-Raad. Blijf om die aandacht vragen.”


Lees verder in Stedebouw & Architectuur #5 van 2022

De nieuwste editie van Stedebouw & Architectuur verschijnt op 28 oktober. Deze editie zetten wij het thema Scholenbouw centraal. Het volledige interview met Rob van der Westen lees je in deze editie.

Zeker weten dat je de editie ontvangt? Sluit dan een abonnement af en ontvang een jaar lang alle vijf edities van Stedebouw & Architectuur plus de Innovatiecatalogus. 

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.

Meer artikelen met dit thema

descriptionArtikel

Circulair inspiratieboek toont opties voor schoolgebouwen

17 okt 2023

Om te garanderen dat de bouwsector in 2050 volledig duurzaam en circulair is, staan er nog belangrijke…

Lees verder »
descriptionArtikel

'Geen gelijke kansen als schoolgebouwen uit elkaar vallen'

12 okt 2023

Het derde Duurzame & Gezonde Scholen Congres in Utrecht was een ‘feest van herkenning’ en tegelijkertijd…

Lees verder »
descriptionArtikel

Scholenbouw: 70 inspirerende voorbeelden

9 okt 2023

Op ons grote Duurzame & Gezonde Scholen Congres, aanstaande woensdag, komen professionals uit vele hoeken…

Lees verder »
descriptionArtikel

Markante Haagse onderwijsgebouwen geopend en genomineerd

3 okt 2023

Twee nieuwe onderwijsprojecten in Den Haag trokken afgelopen week de aandacht. Zo werd in de wijk Mariahoeve…

Lees verder »
descriptionArtikel

‘Het gebouw moet de gebruikers en de school dienen’

29 sep 2023

“Heel veel scholen worstelen nog steeds met het thema duurzaamheid. Dat onderwerp gaat immers niet alleen over…

Lees verder »
descriptionArtikel

Panelgesprek scholen: omgaan met ventilatie, hitte & koeling

28 sep 2023

In een interactief rondetafelgesprek tijdens het Duurzame & Gezonde  Scholen Congres (11 oktober, Utrecht)…

Lees verder »
descriptionArtikel

'Utrecht loopt voorop bij verbeteren binnenklimaat scholen'

26 sep 2023

Op woensdag 11 oktober is de gemeente Utrecht gastheer van het derde Duurzame & Gezonde Scholen Congres.…

Lees verder »
descriptionArtikel

Scholenbouw: ‘Kom eens los van de oude geitenpaadjes’

25 sep 2023

Wie een nieuwe school gaat bouwen, moet loskomen van ‘oud denken’. Dat betoogt expert Wichert Eikelenboom, die…

Lees verder »