Hoe creëren we gezond onderwijsvastgoed op zieke planeet?

“Het creëren van gezonde en frisse scholen gaat hand in hand met het klimaatvraagstuk: we kunnen geen gezonde leeromgevingen realiseren op een zieke planeet. Daarbij is tegenwoordig de uitstoot van CO2, dus je koolstofvoetafdruk essentieel. Energieverbruik vormt slechts een beperkt aandeel van die koolstofvoetafdruk.

Embodied carbon

Ook het bouw- en renovatieproces zorgt voor een aanzienlijke CO2-uitstoot. Een belangrijk concept in dit kader is ‘opgenomen koolstof’, in jargon embodied carbon. Hierbij wordt los van het energiegebruik gekeken naar de totale hoeveelheid koolstofuitstoot die gepaard gaat met de bouw van een schoolgebouw, vanaf de winning van grondstoffen tot en met het einde van de levensduur. Door toepassing van een houten constructie kan CO2 zelfs langdurig in een gebouw worden opgeslagen en zo zorgen voor een minder negatieve impact. Als er zelfs sprake is van een positieve impact ben je ‘regeneratief’ bezig. Dan zijn al je activiteiten gericht op het elimineren van afval, vervuiling en koolstofemissies, en op het duurzaam gebruik van energie en grondstofbronnen.

Hoe ingrijpen?

Schoolgebouwen dienen daarom te worden benaderd met een langetermijnvisie, waarin zowel bouw als gebruik beschouwd worden als onderdeel van een circulair proces. Een zorgvuldige beoordeling van de bestaande situatie en het benodigde aanpassingsvermogen is essentieel om te bepalen hoe we ingrijpen. Bij twee scholen pasten wij onze filosofie toe met verschillende soorten ingrepen: renovatie en wederopbouw. Daarbij werkten wij op basis van een holistische methodologie en cradle-to-cradle-denken, met behulp van data-analyses, aan low-tech-oplossingen die leiden tot een positieve impact op milieu en gezondheid.

Renovatie

De grootschalige renovatie van De Vuurvogel transformeerde een gedateerd schoolgebouw om tot een moderne en energieneutrale school. Dat deden wij door middel van een circulaire aanpak voor toekomstig gebruik en levensduurverlenging. De renovatiestrategie resulteerde in een inclusief onderwijsprogramma, slim energiegebruik, modulair bouwen en een geclusterde aanbesteding voor de locatie.

Wederopbouw

In een dichte stedenbouwkundige context zal de wederopbouw voor de Montessorischool worden ontwikkeld volgens de principes van de circulaire economie: duurzame stedelijkheid, adaptieve en omkeerbare structuren, natuurlijke en hergebruikte materialen, energiepositief, doordachte prefabricatie en remontabel bouwen.

Wij werken nu continu met een emissievrije doelstelling aan de duurzame en klimaatadaptieve ontwikkeling van scholen om daardoor ten opzichte van traditionele schoolgebouwen een significante CO2-reductie te realiseren. Dit doen we door:

• het toepassen van de principes van de Trias Energetica, te openen ramen, ruim natuurlijk daglicht, overstekken als zonwering, schone en luchtzuiverende materialen, CO2- en energieopslag in materialen;
• een efficiënt bouwproces dat gebruikmaakt van gestandaardiseerde en modulaire oplossingen die resulteren in bouwtijdverkorting en faalkostenreductie;
• een prestatiegericht ontwerp voor een optimaal gebruik van natuurlijke energie voor verwarming, koeling, CO2-gestuurde ventilatie en dynamische verlichting;
• het toezien op zorgvuldige energiedistributie, -monitoring en -opslag via slimme systemen;
• natuurinclusief bouwen voor een gezonde leeromgeving met aandacht voor lokale biodiversiteit, slim watermanagement, groene en educatieve schoolpleinen, patio’s en daktuinen.

Aanpassen

Het schoolgebouw van morgen moet weerbaar en veerkrachtig zijn en het mogelijk maken dat verschillende onderwijsprogramma’s evolueren. Het gebouw moet zich ook kunnen aanpassen aan toekomstige behoeften van leerlingen, docenten en hun omgeving. Alleen een sterke focus op het welzijn van de gebruikers - op basis van een participatief co-creatieproces - zal in een aanpasbare structuur resulteren in een echt duurzaam project, in stand gehouden door de zorg van haar eigen ecosysteem.”

Anculus is hoofdsponsor van het Duurzame & Gezonde Scholen Congres op woensdag 13 november in Omnisport Apeldoorn. Ontdek hier het complete programma of meld je meteen aan.

Blijf nog beter op de hoogte van al ons nieuws en abonneer je op onze wekelijkse nieuwsbrief.