Buurtschap te Veld in Eindhoven is meer dan een verzameling huizen. Het is een plek waar bewoners samen bouwen aan een gemeenschap. Het landschap is hierbij als vertrekpunt genomen en de bewoners en de woningen zijn er te gast.
Buurtschap Te Veld: woningen te gast

Ge Meent t
Het is een bijzondere buurt die volop in ontwikkeling is: Buurtschap te Veld, in het noorden van Eindhoven, tussen industrieterrein Ekkersrijt en woonwijk Blixembosch. Ondanks de nabijheid van uitvalswegen ademt de wijk rust en groen. Fontys onderzoekt hier hoe de woonwijk van morgen eruit kan zien - inclusief ruimte voor zorg, delen en gemeenschapszin. Het project heeft de veelzeggende titel Ge Meent t, een verwijzing naar de vroegere boerengemeenschappen in de regio.
De buurt bestaat uit 670 woningen opgedeeld in ‘kamers’ waarin gemeenschappelijkheid centraal staat. Het gaat om 350 sociale huurwoningen, 100 middenhuurwoningen en 100 zelfbouwers. Daarnaast komen er 119 ontdekwoningen waar bewoners vanuit Living Lab 040 kunnen meedenken en mee-experimenteren.
“Met de maatschappelijke uitdagingen die we hebben is het nodig om een nieuwe kijk op vitale samenlevingen te ontwikkelen. Hoe kunnen we de veerkracht benutten die aanwezig is in de samenleving?”, zegt hoofdonderzoeker en projectleider Ferry van de Mosselaer. Samen met Pauline van den Berg onderzoekt hij hoe bewoners samen vorm geven aan hun leefomgeving. Het project wordt uitgevoerd in samenwerking met Minitopia, Woonstichting Thuis, Woonbedrijf Eindhoven, Van Wijnen Projectontwikkeling en gemeente Eindhoven. Het onderzoek wordt gefinancierd door Regieorgaan SIA binnen het onderzoeksprogramma KIEM Maatschappelijk Verdienvermogen (MV) 2025.
Hulpbronnen
Welke hulpbronnen gaan mensen delen en hoe vinden we het juiste evenwicht tussen individuele vrijheid en collectieve verantwoordelijkheid bij het beheer en gebruik van deze gedeelde hulpbronnen, ook wel commons genoemd? Hier is nu nog weinig over bekend. Net als de vraag hoe je deelgemeenschappen op buurtniveau ook in andere wijken en buurten kunt realiseren. Dus, hoe kun je opschalen?

Het onderzoek draait om co-creatie. Bewoners denken actief mee en experimenteren met vormen van gedeeld wonen en leven. Bijzonder aan het project is dan ook de betrokkenheid van twee designers-in-residence, Tina Stieger en Sanne Metten. Zij wonen in hun zelfgebouwde tiny houses in Buurtschap te Veld en brengen hun ervaringen direct in bij het onderzoeksteam. Hun dagelijkse praktijk - van het bouwen van hun huis tot het opzetten van gedeelde voorzieningen - vormt een waardevolle bron van kennis.
Vooronderzoek Fontys
De onderzoekers van Fontys beginnen niet met niets. Uit vooronderzoek bleek dat bewoners openstaan voor het gezamenlijk beheren en delen van spullen. Een andere interessante bevinding is dat het concept ‘delen’ verschillende betekenissen kent. Van de Mosselaer licht dit toe: “Delen gaat over gezamenlijkheid, maar ook over uitwisseling. Het roept associaties van duurzaamheid op, maar ook praktische en economische motivaties. De kunst is om die veelzijdigheid te faciliteren.”
Een belangrijke voorwaarde die ook uit het vooronderzoek naar voren kwam, is het belang van vertrouwen en bekendheid. Bewoners moeten vertrouwen krijgen in de buurt en in elkaar, maar ook vertrouwd raken met het fenomeen delen.
De basis hiervoor lijkt in Buurtschap te Veld gelegd. Bewoners helpen elkaar met bouwprojecten, delen gereedschap, vervoermiddelen en zelfs huisdieren. “Je merkt dat je samen meer bereikt”, zegt Metten. “En dat schept een band. Deze gedeelde voorzieningen zorgen niet alleen voor minder individuele kosten, maar versterken ook het gemeenschapsgevoel.”
Initiatief van bewoners
Van de Mosselaer en Van den Berg hebben door het onderzoek en door het huidige veldwerk al de nodige kennis opgedaan. “Het is belangrijk om als onderzoekers betrokken te zijn, maar niet te veel te willen sturen. We laten ons leiden door het initiatief van bewoners”, stelt Van de Mosselaer. “Werk uit wat bewoners willen delen en onder welke voorwaarden zij dit willen doen. En sluit aan bij bestaande deelnetwerken of systemen. Er gebeurt nu namelijk al van alles. Er lopen en ontstaan veel initiatieven, er zijn allerlei app-groepjes, er is een actieve buurtraad bestaande uit kamervertegenwoordigers en een activiteitencommissie.”
Van den Berg vertelt enthousiast: “Vorige zomer hebben twee bewoners een interactieve plattegrond gemaakt, waar bewoners hun vaardigheden en interesses konden delen. Met dit kleurrijke overzicht zijn we verdergegaan, met uit te werken wat is opgehaald.”
“We hebben verschillende workshops gehouden met de bewoners over delen”, vult Stieger aan. “Wat wil je delen? Wat heb je te bieden en wat niet? Wat zijn de voorwaarden? Welke systemen zijn handig? Met een groep bewoners hebben we kaartjes gemaakt waarop allerlei spullen of activiteiten staan die je kunt delen. Dan moet je denken aan het delen van auto’s of wasmachines, maar ook kennis van EHBO, bijvoorbeeld. En samen tijd doorbrengen is ook een vorm van delen.”
Onlangs is er ook een eerste deelproeverij georganiseerd, waarbij bewoners en initiatieven met elkaar in contact konden komen. Dit krijgt een vervolg in het voorjaar.
Geen utopia
Het experiment in Buurtschap te Veld is overigens nog geen utopia, erkent Van de Mosselaer. “Er zijn uitdagingen en fricties, maar juist daardoor leren we. Hoe bouw je vertrouwen tussen bewoners en instanties? Hoe creëer je ruimte voor initiatieven van onderop? Het zijn vragen waar we samen antwoorden op zoeken.” Ook is het een uitdaging om de buurt in de volle breedte te bereiken. Zo geeft Metten aan dat Buurtschap te Veld bijvoorbeeld ook een groep internationale bewoners kent en dat deze lastiger worden bereikt, omdat veel communicatie in het Nederlands plaatsvindt. “Het is belangrijk om je hier bewust van te zijn en er samen aan te blijven werken.”
Met het project Ge Meent t draagt Fontys bij aan dit leerproces door bewoners actief te betrekken in het ontwerpproces van hun leefomgeving. In een samenleving waar eenzaamheid en woningnood toenemen, biedt dit experiment hoopvolle inzichten. Niet alleen over hoe we onze woningen bouwen, maar vooral over hoe we samen een gemeenschap kunnen vormen waarin iedereen meetelt.
De ontwikkelingen in Buurtschap te Veld worden de komende tijd gevolgd door en op platform ZorgSaamWonen.
Lees ook:
Bronnen: ZorgSaamWonen / Buurtschap te Veld
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
Optoppen: kansen voor nieuwbouw op parkeerterreinen
10 sep 2024Eerder identificeerde de coalitie POWERHOUSES in naoorlogse wijken in Deventer 395 garageboxen die het…
Vitaliteit en voorzieningen 100 steden onder de loep
9 sep 2024De vijfde Vitaliteitsbenchmark Centrumgebieden (2024) biedt, na de edities uit 2015, 2017, 2019 en 2022,…
Experimenten maken stadsgroen klimaatrobuust
6 sep 2024Stadsgroen fleurt niet alleen straten op, maar heeft nadrukkelijk ook een functie voor klimaatadaptatie, de…
Gezondheid bevorderen in de openbare ruimte
28 aug 2024Een beweegvriendelijke leefomgeving nodigt uit tot sporten, spelen en bewegen. Op die manier kan dat een…
Nieuwe Ring Zuid zorgvuldig ingebed in landschap Groningen
23 aug 2024Na een ingrijpende operatie wordt op maandag 2 september de zuidelijke ringweg van Groningen weer geopend voor…
8 keer natuur en vergroenen in een stedelijke omgeving
22 aug 2024Tijdens het laatste KAN Café sprak ecoloog Robbert Snep (Wageningen Universiteit & Research) uitgebreid…
Utrecht Nabij: ruimtelijk ordening biedt betere mobiliteit
20 aug 2024in de metropoolregio Utrecht wordt het instrument van de ruimtelijke ordening ingezet om de mobiliteit van de…
Gemeente Den Haag pakt in de Binckhorst deels de regie terug
19 aug 2024In Den Haag wordt in de Binckhorst al bijna twee decennia gewerkt aan een van de grootste gebiedsontwikkelingen…
Reactie toevoegen