Energieleverend P-Olympos is ook weer te demonteren

Tekst: Reinoud Schaatsbergen en Marvin van Kempen

De duurzaamheidsambities van Universiteit Utrecht liegen er niet om: nieuw te realiseren gebouwen moeten energie leveren aan de omgeving, bieden comfort aan gebruikers en zijn op termijn weer te demonteren. Het beleid is zelfs van toepassing op parkeergarages en daarmee op P-Olympos: “Dat is bijzonder,” zo vertelt Rob Werkhoven van Empaction. “Er werden stevige uitdagingen geformuleerd in het aanbestedingsdocument. Normaal gesproken zie je dat dit grotendeels met esthetische en functionele eisen is gevuld, nu ging het voor een aanzienlijk deel over eisen op het vlak van duurzaamheid. Dat prikkelt om aan de slag te gaan met oplossingen die het verschil kunnen maken in energie-uitwisseling tussen gebouwen, het hergebruik van materialen en mobiliteitsvraagstukken.”

P-Olympus moet daar nú een passend antwoord op geven en in de toekomst moet er voldoende bewegingsruimte zijn voor aanpassingen. De elektrische auto staat steeds vaker in de schijnwerpers en stijgt in populariteit, zeker omdat hij voor mensen toegankelijk is. “We bereiden ons nu al voor op toekomstige scenario’s”, vertelt Jeroen Drenth van Aan de Stegge Twello. “We zagen al veel veranderen in de mobiliteitswereld en de gezondheidscrisis heeft die kanteling versneld: we zijn meer gaan thuiswerken en er is een grotere rol weggelegd voor de elektrische auto. We zetten relatief veel laadstations in: in totaal 56 laadplekken. Mocht het nodig zijn, dan kunnen we uitbreiden naar 72.”

In totaal zijn er 320 plekken, waarbij de gehele begane grond in het teken staat van elektrificatie. “Daar staan alle laadpalen”, zo vertelt Kevin Dijke van de Universiteit Utrecht. “We hebben in totaal 4 lagen, waarbij de bovenste laag gereserveerd is voor zonnepanelen. Het dak ligt er vol mee. Dat is bijzonder omdat je vooral bij commerciële partijen ziet dat ze de bovenste laag willen inzetten voor parkeerplekken. Dat is economisch gezien het meest rendabel, maar wij kiezen voor een andere richting. Daarnaast passen we slimme ledverlichting toe en zijn we al voorbereid op energie-opslag met accu’s, zodat we de vraag naar en het aanbod van energie kunnen optimaliseren. Met alle maatregelen doorgevoerd gaat de garage meer energie opwekken dan die verbruikt en gaat hij zelfs energie leveren aan de gebouwen in de omgeving.”

Materialenpaspoort en circulair bouwsysteem

Naast energie is er de nodige aandacht voor circulariteit en materialen. Zo vroeg Universiteit Utrecht onder andere naar een materialenpaspoort. Werkhoven: “Van ieder product zijn allerlei elementen bekend en opgenomen in een materialenpaspoort, zoals toxiciteit. Hiermee is het eenvoudiger om, ook na verloop van tijd, de waarde te bepalen van de materialen die in het gebouw zitten.” Om het gebouw zoveel mogelijk demontabel te maken, paste Aan de Stegge Twello een circulair bouwsysteem toe.

“Zie het als een lego-constructie, met elementen die je opnieuw kunt toepassen”, geeft Drenth aan. “Van belang is dat je de waarde goed kunt schatten van de onderdelen die je vandaag gebruikt. Je moet ervan overtuigd zijn dat die over 30 jaar nog altijd toepasbaar zijn in de gebouwde omgeving. Misschien kun je ze dan niet meer als product inzetten omdat onderdelen niet meer zijn terug te voeren of te ontleden, maar nog wel als grondstof.” De circulaire uitgangspunten zien we onder andere terug in de opvallende gevel, opgebouwd uit hout. Volgens Drenth heeft deze grondstof een goede prijs-kwaliteitverhouding en is het eenvoudig te onderhouden. “Het heeft in principe weinig onderhoud nodig. Verder willen we flora en fauna terug laten komen in de gevel en zorgen voor een natuurlijk en groen uiterlijk, zodat de gevel uitnodigt tot bezoek.”

Samenwerken voor optimalisatieslag

Bovenal staat er in het najaar van 2021 een gebouw dat kwaliteit moet uitademen. “Dat is ook onze definitie van duurzaamheid”, aldus Drenth. “Kwaliteit is ook een ‘goed gebouw’, waar je eenvoudig je weg vindt door een heldere structuur. De routing is gebaseerd op eenrichtingsverkeer en dat zorgt voor voorspelbaarheid.” Volgens Werkhoven kwam het team samen tot optimalisaties in het ontwerp: “We hebben bijvoorbeeld in de zijwanden van het trappenhuis glas gezet en de deuren vergroot, zodat je meer overzicht hebt. Eerst beoogden we om draaideuren te installeren, maar uiteindelijk zijn dat schuifdeuren geworden, zodat de parkeerplaatsen voor minder validen beter toegankelijk zijn.”

‘De nieuwe standaard’

Kan P-Olympus de blauwdruk zijn voor parkeergarages van de toekomst? Drenth denkt van wel: “Dit kan de nieuwe standaard zijn. Een energieneutrale of zelfs energieleverende parkeergarage is op zichzelf niet bijzonder. Dat is een gebouw dat uit elkaar te halen is evenmin. En flora en fauna die in de gevel worden opgevangen wordt ook meer gemeengoed. Maar het samenvoegen van die eisen door Universiteit Utrecht, dát maakt het uniek. Die uitdaging willen we vaker krijgen.” Daarbij hoeft ‘duurzaam’ niet ‘duur’ te zijn: “We keken zorgvuldig naar de toepassing van het budget, zonder onnodige uitgaven, maar met verantwoordelijke investeringen. Hierdoor behoud je de waarde, ook over langere tijd.” Dijke besluit: “Alles wat we doen vanuit onze universiteit moet een voorbeeldfunctie hebben, dus ook deze parkeergarage. P-Olympos vervult in dat opzicht ook een inspirerende rol, omdat het aanzet tot een gesprek over de toekomst.” 

Dit artikel verscheen eerder in het vakblad Stedebouw & Architectuur, thema Scholenbouw 2021. 

De hele editie is hier te downloaden.