Zes trends die stedenbouw en architectuur gaan veranderen in 2021

Door: Menno Lammers, founder/quartermaster PropTech for Good en PropTechNL

De covid-19-uitbraak heeft ervoor gezorgd dat veel trends zijn versneld en legt zaken bloot die al onder druk stonden. Ik sluit niet uit dat, als wij elkaar over vijf jaar spreken we 2020 zien als een trendbreuk in onze geschiedenis. Hier volgen de zes trends die de stedenbouw en architectuur gaan veranderen in 2021.

1. Gezondheid krijgt ‘nieuwe’ dimensie

2020 heeft ons geleerd wat echt belangrijk is: gezondheid, familie & vrienden en een stabiele, snelle internetverbinding. In 2020 is de grootste mentale uitdaging ooit van start gegaan. De grootste effecten van dit experiment moeten nog zichtbaar worden. Sociale en fysieke afstand heeft grote impact op de mentale gezondheid van de mens. Hoe pas je je aan, aan deze werkelijkheid? Hoe creëer je thuis een goede balans? Hoe werk je digitaal samen met collega’s? Hoe deel je je tijd in? Hoe zorg je dat je gezond en veilig kunt werken op kantoor? Gezondheid op de werkvloer stond al op de kaart, mede gefaciliteerd door de WELL-standaard.

Het thema gezondheid blijft een dominant onderwerp in 2021 en de mentale gezondheid vormt een extra dimensie. Managers worden extra uitgedaagd om aandacht te (blijven) geven aan mentale gezondheid (eenzaamheid, stress, heimwee om collega’s te zien). Alleen al vijftien tot dertig minuten per dag lopen maakt een groot verschil in je immuunfuntie (zie ook shinrin yoku). Outdoor- en yoga/mindfulness-activiteiten worden gestimuleerd. Gezonde en veilige kantoren met groen voor de luchtzuivering komen nog hoger op de prioriteitenlijst te staan. De afdeling People & Culture krijgt een dominantere rol in de besluitvorming van de organisatie en krijgt de taak om de vraag ‘wat behelst gezondheid in de 21e eeuw’ te beantwoorden.

2. Verdieping op ESG

Jarenlang kregen ESG-vraagstukken weinig aandacht van beleggers. Vandaag de dag zijn institutionele beleggers en pensioenfondsen te groot geworden om te diversifiëren en maken ze zich zorgen over systeem- en transitierisico's. Ze moeten rekening houden met de klimaat- en sociale impact van hun portefeuille, vanwege hun financiële belang op lange termijn (bijvoorbeeld het uitkeren van pensioenen voor de komende 100 jaar).

Wereldwijd is het aantal ESG-indexen – volgens het jaarlijkse benchmarkonderzoek van de Index Industry Association in september 2020 – met 40 procent gestegen. ESG-factoren zijn niet alleen nice to have, maar krachten om beter te presteren/minder te verliezen. Onderwerpen als klimaatverandering, mensenrechten, human capital management en diversiteit op de werkvloer en in de directie krijgen steeds meer aandacht. Hoewel de kwaliteit van ESG-data niet perfect is, ontwikkelen ze zich snel. De verplichting om over ESG te rapporteren groeit en daarmee ook het aantal softwareoplossingen om rapportages te faciliteren.

Ik verwacht dat in 2021 duidelijk wordt dat duurzaamheid veel diepgaandere vragen oproept over onze sociaaleconomische structuur. Het aantal vastgoedbedrijven dat een Statement of Purpose formuleert groeit verder. De inzet om de betrokkenheid van het middlemanagement en stakeholders te laten toenemen krijgt meer aandacht. Ook wordt er meer geïnvesteerd in ESGsoftware en groeit shareholder activism.

3. Decoderen van werk

Er was eens een code geprogrammeerd om elke dag naar een kantoor te gaan om te werken. Toen kwam er een virus met een grote snuit... Het dringende advies om thuis te werken, zorgt voor een sleep-remote-eat-repeat-ritme’. Is het kantoor dood? Nee. Want er zijn genoeg redenen om mensen fysiek én digitaal bij elkaar te laten komen. De vraag is: ‘Wat is de toekomst van werk en welke rollen gaan de fysieke ruimte en digitale ruimte daarin spelen?’. Blijft het hoofdkantoor een fysieke locatie, wordt het hoofdkantoor 100 procent virtueel of krijgen we een hub-and-spoke-model? Wie het weet mag het zeggen...|

2020 heeft geleid tot veel vragen voor bedrijven. Hoe zorgen we voor een flexibele, gezonde en veilige werkomgeving voor onze collega’s en partners? Hoe ziet onze organisatie van de toekomst eruit? Hoe richten we het kantoor is zodat het in lijn ligt met onze Statement of Purpose? Hoe faciliteren we innovatie? In 2021 blijven we hybride werken. Er gaat een andere wind waaien in de relatie tussen eigenaren en huurders/gebruikers, omdat veel directies hun kantoorportefeuilles onder de loep nemen. We vervolgen het decoderen van werk.

4. PropTech is dood. Lang leve PropTech. For Good

Vorige jaar schreef ik dat PropTech geen tijd heeft om dood te gaan. Is PropTech in 2020 aan het doodgaan? In de afgelopen jaren was ‘Wat is PropTech’ de meest bezochte pagina van de website (zie kader). Als je naar Google Trends kijkt, kun je de indruk krijgen dat PropTech gaat verdwijnen. Niets is minder waar, PropTech is alive and kicking.|

Er is veel dynamiek in de markt. Het aantal nationale PropTechnetwerken is gegroeid naar meer dan 50. Het aantal Physical Distancing oplossingen is explosief gegroeid. Eagle Eye Networks trok 40 miljoen dollar aan. Ontwikkelaar EDGE lanceerde EDGE Next: een nieuw platform om hun innovatieve technologie beschikbaar te maken voor ieder kantoorgebouw. De eerste editie van de PropTech for Good-kaart werd gepubliceerd. VBO neemt software-ontwikkelaar Wazzup over. Een deel van de Proptech bedrijven groeit als kool, voor anderen was 2020 een extra uitdagend jaar vanwege tragere besluitvorming en het uitstellen van pilots en projecten.

In 2021 gaan de nodige overnames plaatsvinden en verdwijnen spelers van de (inter)nationale markt. Datakwaliteit, Digital Twin en ethiek worden het komende jaar veelvuldig besproken en VR/AR zijn terug van weggeweest. Na vijf jaar PropTech in Nederland, wordt PropTech (de samensmelting van property en technology) steeds meer een strategisch organisatieonderwerp en gaan directeuren op zoek naar nieuwe visies, verhalen en hogere doelen (for good) en implementatiekracht. 

5. De race naar nul

We leven in het Antropoceen. Het tijdperk waarin het klimaat en de atmosfeer gevolgen ondervinden van menselijke activiteit. In de door miljoenen mensen bekeken film A Life on Our Planet bracht Sir David Attenborough ons handelen op een indrukwekkende wijze in beeld. Ondertussen sprak Europa de ambitie uit om in 2050 CO2-neutraal te zijn (verwoord in de Europese Green Deal). Gaf Japan ook aan om in 2050 CO2-neutraal te willen zijn en China in 2060. Kondigde Amazon aan om 10 miljard dollar te investeren in het klimaat via The Earth Fund. IKEA en Microsoft gaven aan om in 2030 CO2-negatief te willen zijn en Interface formuleerde de regeneratieve missie Climate-Take-Back. De op energie gefocuste PropTech-bedrijven Wondrwall (UK) en iWell (NL) werden respectievelijk de nummer 1 en 2 tijdens de PropTech Startup & Scale-up Europe Awards. Het Nederlandse THE FCTR E/ ZON haalt nieuwe investeringen van 10 miljoen euro binnen voor verdere expansie.

Tegen het einde van 2021 moeten beleggers de fondsen die ze in Europa aanbieden gaan uitleggen als ‘ecologisch duurzaam’ en aangeven hoe en in welke mate zij de taxonomie hebben gebruikt bij het bepalen van de duurzaamheid van de onderliggende beleggingen. In 2021 komt er meer aandacht voor scope 3 emissions en wordt regeneratief het nieuwe duurzaam. De race naar nul is in volle gang.

6. 15-minutenstad

Het coronavirus heeft in 2020 de sfeer in de stad veranderd en het biedt de nodige uitdagingen om kwaliteit van leven te borgen. Kunnen ‘15-minutensteden’ de uitkomst bieden? Het idee van 15-minutensteden is om steden te vernieuwen en om de bewoners alles te bieden wat ze nodig hebben binnen een straal van 15 minuten wandelen of fietsen vanaf hun huis. Parijs is al bezig met de renovatie van zeven grote pleinen om meer voetgangers- en fietsvriendelijk te worden, en Portland, Detroit, Barcelona, Londen, Melbourne en Milaan hebben vergelijkbare plannen.

In 2021 wordt de zoektocht naar verantwoordelijke, veerkrachtige en regeneratieve steden vervolgd, want het tegenovergestelde is niet langer levensvatbaar. De Sustainable Development Goals worden nadrukkelijker als kader gebruikt om deze 15-minutensteden vorm te geven. Smart City-concepten worden kritisch tegen het licht gehouden vanwege de aanhoudende kritische noten over datagebruik, identiteit en privacy.

Nog één ding...

2020 was ‘ongemakkelijk’. 2020 kan de katalysator zijn geweest voor een renaissance naar een regeneratieve, verantwoordelijke en veerkrachtige stedenbouw en architectuur. 2021 wordt geen zoetsappige Disney-film. 2021 kunnen we eerder spiegelen aan The Matrix, waar we keuzes moeten maken tussen rode en blauwe pillen. Ik wens u veel wijsheid toe in 2021!

PropTech for Good

PropTech for Good is een internationale, sector-overstijgende alliantie. De leiders in de alliantie – actief in de gebouwde omgeving op het gebied van wonen, handel, industrie, retail, stad – gebruiken technologie als hefboom om te innoveren en bij te dragen aan de zeventien duurzame ontwikkeldoelen van de Verenigde Naties. PropTechNL is de Nederlandse versie van PropTech for Good.

Dit artikel verscheen in de Innovatiecatalogus 2021. De hele editie lezen? Dat kan door hem na te bestellen of te downloaden.