Transformatie spoorzone: infratecture in Helmond
Het centrumgebied van Helmond breidt uit door stedelijke vernieuwing en intensivering van het centrum ten noorden van het spoor en door de realisatie van de nieuwe centrumwijk Suytkade ten zuiden van het spoor. Een essentiële ontwikkeling als schakel tussen de twee is de realisatie van het project ‘Spoorzone Helmond’. Beide gebieden worden vanaf nu verbonden met een passage onder het spoor door. Hierdoor wordt de barrière van het spoor opgeheven en tevens komt het stationsgebied voor het eerst in de geschiedenis aan een vitale stedelijke route te liggen.
De aanleg van de nieuwe passage onder het spoor betekende dat het bestaande fietsenstallinggebouw en een deel van het station zouden gaan verdwijnen. Het was daardoor evident dat de stationsomgeving een volledige transformatie zou ondergaan. De gemeente heeft daarbij in zowel de openbare buitenruimte als in de realisatie van nieuwe (stations)functies geïnvesteerd.
De doelstelling en ambitie was om met de kwaliteit van het nieuwe stationsplein een attractief magneetpunt toe te voegen aan de stad. Een gebied vol levendigheid, ontvangst, passage en verblijf. Een stationsgebied met een groen karakter en een hoge publiekskwaliteit waar de stad zich mee wil profileren en onderscheiden.
Door het stationsplein te definiëren als een ruimte aan beide zijden van het spoor neemt de ruimte dezelfde maat aan als de overige pleinen in de stad. Waar de andere pleinen een nadrukkelijke verblijfsfunctie hebben, ligt het accent bij het stationsplein op beweging.
In nauwe samenwerking met de opdrachtgever, vertegenwoordigd door de gedreven projectmanager Jakob Baalman van het gemeentelijk Ingenieursburo maakte projectarchitect Paul van der Ree van studioSK, Movares, een visie en ontwerp. Het ontwerp voor de stationsfuncties is daarbij sterk gerelateerd aan dat van de openbare ruimte. Samen met de gemeentelijke stedenbouwkundigen Ivo Bastiaansen en Judith van Dijk smeedde hij het plan voor een nieuw stationsplein met alle functies daarin geïntegreerd.
De methode van studioSK, waarbij de stations-architectuur voor een belangrijk deel wordt bepaald door landschappelijke elementen is inmiddels succesvol gebleken in projecten zoals onder andere Groningen Europapark, Apeldoorn, Breukelen en Westervoort. De stationsomgeving als totaal wordt daarbij de drager van de stationsidentiteit en stedelijke dynamiek.
Het plein in Helmond heeft aan de centrumzijde een besloten karakter door de kwartcirkelvormige crescent-achtige woonbebouwing van Piet Blom, die met een poort toegang geeft tot het plein. Doordat het plein in een geleidelijke helling onder de sporen door stroomt ontstaat een komvormige ruimte, terwijl de sporenbundel zelf op maaiveldniveau blijft liggen. Het reizen staat daarmee centraal op het plein en de trein zelf vormt promotie voor het openbaar vervoer. Aan de zuidkant is in potentie toekomstige bebouwing aan het plein realiseerbaar. Vooralsnog wordt de vrije kavel als parkeerruimte benut. Als positief effect van de vernieuwing van de stationsomgeving wordt een van de bestaande gebouwen aan het plein aan de centrumzijde herontwikkeld.
Het concept voor het stationsplein is gestoeld op de veelheid aan logistieke bewegingen van verschillende modaliteiten en functies. De gebouwde volumes op het plein maken er integraal onderdeel van uit door de keuze voor ronde, ovalen vormen. Deze vormen keren terug in de vormentaal van het plein. De vloeiende vormen en lijnen geven uitdrukking aan het landschappelijke karakter van het plein en de vormen begeleiden op een soepele en vanzelfsprekende manier de looplijnen en logistieke stromen in het gebied. Ook het groene dak op de gebouwen sluit aan bij de landschappelijke uitstraling, sfeer en publiekskwaliteit. De brug voor voetgangers en fietsers vormt daarin een vanzelfsprekend element die de verschillende pleindelen met elkaar verbindt.
Het soepel begeleiden van de routes resulteerde in een Zocheriaanse opzet met organische ’eilanden’ waarin zitelementen en bomen geïntegreerd zijn. In deze eigentijdse transformatie van Zocher worden de architectonische elementen ook opgenomen in het organische schema. Waar in de historie een helder onderscheid was tussen architectuur en landschap wordt het nu in één schema en vormentaal uitgewerkt. In het ensemble zijn de gebouwen volumes die net als de groene ziteilanden uit het plein omhoog rijzen. De twee glazen bouwvolumes ter weerszijden van de ruime passage onder het spoor zijn zo gepositioneerd dat er een subtiele symmetrie ontstaat met het effect van een ‘entreepoort’.
In het conceptueel heldere ontwerp van het ovale stationsgebouw is ook subtiel een landschappelijk thema uitgewerkt. Vloer en plafond zijn contrastrijk uitgewerkt in donker natuursteen en een witte beplating als metaforen van aarde/rots enerzijds en wolken anderzijds. De enige twee volumes voor opslag en techniek in het gebouw, dat verder alleen uit een glazen gevel bestaat, zijn vormgegeven als uitstulpingen van vloer en plafond. Het station is de plek geworden waar hemel en aarde elkaar raken. Een daklicht, als een gat in de wolken, laat met een sprankelend effect zonlicht toe in de hal.
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
Transformatie: van fabrieksterrein tot cohousinggemeenschap
23 okt om 07:00 uurDe Belgische stad Gent pioniert op het gebied van collectief wonen. Ook kent de stad innovatieve…
Ontdek spelenderwijs de voordelen van optoppen
7 okt om 07:30 uurOptoppen is het lievelingetje van veel instanties en organisaties, maar dan zijn daar nog de omwonenden. En hun…
Optoppen: kansen voor nieuwbouw op parkeerterreinen
10 sep om 12:00 uurEerder identificeerde de coalitie POWERHOUSES in naoorlogse wijken in Deventer 395 garageboxen die het…
Circulair icoon wint Active House Award
9 sep om 07:30 uurDe transformatie van een voormalig militair opleidingsgebouw tot een circulaire hub met nieuwbouwwoningen heeft…
Podcast met ‘vakmeester’ Hans van Heeswijk
29 aug om 07:30 uurIn de nieuwe podcastserie Takumi - de Weg naar Meesterschap is architect Hans van Heeswijk de eerste die aan de…
Ethiek van kunstmatige intelligentie in openbare ruimte
27 aug om 07:30 uurKunstmatige intelligentie - artificial intelligence (AI) - wordt al langer toegepast als belangrijk hulpmiddel…
Nieuwe Ring Zuid zorgvuldig ingebed in landschap Groningen
23 aug om 07:30 uurNa een ingrijpende operatie wordt op maandag 2 september de zuidelijke ringweg van Groningen weer geopend voor…
Deelmobiliteit oplossing voor nieuwe gebiedsontwikkelingen?
8 aug om 07:30 uurWat is de impact van een autoluwe inrichting en een lage parkeernorm voor het mobiliteitsgedrag van de bewoners…
Reactie toevoegen