De voordelen van water- en luchtafdichting bij prefab gevels

Tekst: Ysbrand Visser; Beeld: Vink Bouw; Carlisle

De Hoge Vrijheid wordt een opmerkelijke woontoren met 23 bouwlagen in Den Haag. Inmiddels is het heien voor het 70 meter hoge gebouw al begonnen. In de fabriek van Hoco Beton wordt ondertussen gebouwd aan de vele, verschillende prefab geveldelen met meteen ook de noodzakelijke water- en luchtafdichting.

Dat ging vroeger heel anders, weet Emiel Vis van Carlisle Construction Materials BV (CCM), de EPDM-leverancier. “We bouwden altijd spouwmuren, maar de laatste jaren zie je steeds meer massieve bouwconstructies die prefab uit een betonfabriek komen. Specifieke vakkennis om op de bouwplaats de afdichting aan te brengen is daardoor overbodig.” 

Dat beaamt Joost Stolwijk van Vink Bouw: “Je bracht dat voorheen vloeibaar aan, als een soort kit. Het duurde dan langer voordat je waterdicht bent. Normaal gesproken wacht je bij een appartementengebouw tot je het dak erop hebt. Nu is het systeem veel eerder functioneel dicht. Vier verdiepingen onder de ruwe vloer die je aan het storten bent, heb je nu geen water meer in je casco. Daardoor kun je al eerder beginnen met de afbouw.”

Schoolvoorbeeld

Vink Bouw en CCM pasten hetzelfde principe een jaar geleden al toe in het ROC in Leiderdorp, met succes. Dat was het sein om hetzelfde systeem opnieuw te gebruiken. Omdat bovendien de detaillering nauwelijks afweek (alleen de maatvoering), waren de twee bedrijven het snel eens. “Dit is een schoolvoorbeeld”, stelt Vis, “van de voordelen die je ervaart bij procesmatig bouwen. De hele detaillering was al een keer uitgewerkt en hoeft nu alleen gekopieerd te worden. Vink Bouw zelf werkt vanuit een BIM-model en wij ontvangen dan de doorsnede van het detail in 2D. We bezorgen het product vervolgens niet op de bouw, maar bij de toeleverancier, Hoco Beton. Daar wordt het gevelelement helemaal klaargemaakt, inclusief waterkering en luchtdichting.”

Innovatief bouwen
“Het heeft ons veel tijd gekost om een leverancier te vinden die dit kon”, aldus Stolwijk. “We hebben talloze proeven gedaan, maar het kwam steeds los totdat we bij CCM terechtkwamen. De bouw is redelijk conservatief en niet gewend om met dit soort rubbers te werken. Mede door de noodzakelijke keuringen, garanties en certificaten is het moeilijk om deze innovatieve producten toe te passen. Dat houdt innovatie tegen en die ban moeten we doorbreken.”

“Ik heb al heel vaak gehoord”, vervolgt Vis, “dat er nieuwe bouwsystemen zouden komen, maar dit keer gebeurt het echt. Bij iedereen is het kwartje gevallen dat het nu anders moet, want het kan ook niet meer anders. Alle grote partijen stappen nu met nieuwe fabrieken in het prefab bouwen, vergelijkbaar met de manier waarop de auto-industrie dat doet. De weg terug is er ook niet meer, omdat de vakmensen er niet zijn.” 

“De bijvangst hiervan”, aldus Stolwijk, “is onder meer dat je steigerloos bouwt. Je weet dan dat je later niet meer bij dat onderdeel kunt komen. Als je er echter nog wel bij kunt, is de noodzaak om het goed te doen minder groot. Nu moet de klap in één keer raak zijn.”

“Je beperkt zo ook het verkeer naar een binnenstedelijke bouwlocatie”, vervolgt Vis. “Met dergelijke kosten, van allerlei losse bouwprocessen, worstelt de bouw al jarenlang. Dat verandert nu heel hard, want er wordt steeds meer modulair gebouwd. Ik bezoek nu dagelijks meer fabrieken dan bouwprojecten en daar bekijk ik hoe het bouwproces wordt vormgegeven en bedenk de detailleringen voor onze oplossingen. Dat deed ik vroeger op de bouwplaats, maar nu gebeurt dat in de voor-engineering. Omdat er steeds minder echte allround vakmensen op de bouwplaats aanwezig zijn, kun je niet meer rusten op hun ervaring.”

Opplakken

Vink Bouw verstuurt nu alleen nog de productnummers en aantallen meters (2 à 3 km) van het materiaal dat nodig is. De zelfklevende EPDM (zie kader onder voor de productdetails) wordt in dozen van twintig meter lengte naar Hoco Beton gestuurd, waar een partner dat eenvoudig verwerkt en opplakt. Stolwijk: “Ook het bevestigen van EPDM O-profielen is nog een losse handeling. We hebben het nog net niet zover ontwikkeld dat we deze in de mal kunnen mee storten.”

CCM heeft het bevestigen aanzienlijk vergemakkelijkt door vooraf insneden (pre-slits) te maken, zodat precies duidelijk is hoe de afdichting moet worden gevouwen en aangebracht. De zelfklevende butyl-onderlaag is voorzien van een release liner (folie), zodat het opplakken zelf ook erg makkelijk gaat. Stolwijk vertelt wat er vervolgens op de bouwplaats gebeurt: “De geveldelen zijn aan de boven- en één zijkant voorzien van de EPDM. De losse elementen worden op de bouw in en tegen elkaar geschoven, waarna de afdichting meteen functioneert als een soort koelkastdeur.”

“Het O-profiel, een afdichting met daarin luchtkamers, is ontworpen op een theoretische voeg van 2 centimeter. Aan beide kanten kunnen we ook nog 2 centimeter extra opvangen. Ik verwacht niet dat we die toleranties werkelijk nodig zullen hebben, maar als het moet, kan het. Bij het ROC was het nog de vraag of het zou werken, maar nu weten we het resultaat. Het is gewoon perfect.”

“De nieuwe toren in Den Haag ziet er wel compleet anders uit”, besluit Stolwijk, “omdat met name de invulling van het buitenblad is veranderd [zie kader Hoge Vrijheid; red.]. Het detail waarop we werken is echter nagenoeg onveranderd gebleven. Alleen de balkons waren bij het ROC inpandig en hier niet. Ze komen hier aan de buitenkant, waardoor ze ook de waterkering doorkruisen. Dat maakt het detail uiteindelijk op bepaalde punten wat lastiger en op andere punten eenvoudiger.”

Hoge Vrijheid
Vink Bouw bouwt aan de Petroleumhaven in Den Haag een woontoren met 132 appartementen van 50 tot meer dan 130m2 (vanaf € 218.000 v.o.n.). Naast een eigen fietsenstalling en plek in de parkeergarage komt er ook een collectief dakterras. De kopers kunnen hun eigen type en kleur buitengevel kiezen, waardoor het een soort ‘lapjeskat’ gaat worden, aldus Joost Stolwijk (Vink Bouw). “Die invulling door bewoners is in de praktijk van woontorens volgens mij nog nooit voorgekomen. Groen, geel, blauw of rood, ze kunnen zelfs kiezen of ze een extra balkon willen. Of een grotere buitenruimte om er een wintertuin van te maken.”

Productdetails Carlisle Construction Materials BV

• Zelfklevende EPDM: HERTALAN EASY STICK GS
• Sealant: HERTALAN  KS96
• Primer: HERTALAN KS3
• O-profielen: HERTALAN luchtdichtingsprofielen
• Vormstukken voorgelast: HERTALAN 3D EPDM manchetten

HERTALAN EASY STICK GS is een gewapende EPDM-strook, voorzien van een glasvezel wapening en een extreem afdichtende, zelfklevende butyl-onderlaag. Deze onderlaag is voorzien van een release liner, wat zorgt voor een eenvoudige en snelle verwerking. Het materiaal is uv-bestendig, blijvend flexibel en bestendig tegen extreme temperatuurschommelingen.

Emiel Vis (CCM): “Wij hebben het voordeel dat wij dit in Nederland produceren en ook een combinatie van producten kunnen maken met tape en profielen. Dat maakt dat wij steeds vaker betrokken worden bij dit soort projecten.”

Dit artikel verscheen in Stedebouw & Architectuur, editie Gevels & Daken van 2021. De volledige editie is te lezen via onze digitale bibliotheek.