De toekomst van wonen en zorg is inclusief
“We hebben jarenlang ouderen gezien als een groep waar voor gezorgd moet worden”, zegt Harkes. “Er vindt nu een omslag plaats: ouderen moeten meer voor zichzelf gaan zorgen en wíllen dat vaak ook.” De cijfers liegen er niet om: 92 procent van de 75-plussers woont tegenwoordig zelfstandig, zo is te lezen in het recente rapport van de commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen. Dat percentage lag in 1980 nog ver onder de 50 procent. “Een samenleving waarin er alleen voor ouderen gezorgd wordt, is niet meer voldoende. Dat doet ouderen tekort, want de trend is dat we steeds vitaler oud worden. Het zijn dus juist de ouderen die steeds meer een bijdrage leveren aan de samenleving.”
Omwenteling
“Uit onderzoek blijkt dat ouderen veel meer voor jongere generaties zorgen dan andersom”, vervolgt Harkes. “Denk aan financiële overdracht, maar ook het oppassen op de kleinkinderen heeft een enorme vlucht genomen.” Harkes signaleert bovendien een culturele ommekeer in de zorg voor ouderen ten opzichte van vroeger. “Zorg voor ouderen binnen Nederlandse families was al niet zo’n sterk fenomeen en de globalisering maakt het nog minder waarschijnlijk dat kinderen voor hun ouders zorgen.” Ook de gestegen levensverwachting en vitaliteit spelen hier een rol in. “Ouderen voelen zich vaak niet oud en willen niet dat er voor ze gezorgd wordt, dus het is belangrijk dat ze zich gaan afvragen wat ze kunnen doen om langer vitaal te blijven.”
Vitale wijken
Deze trend heeft een duidelijke relatie met de inrichting van de woonomgeving. Hoe zien woningen voor ouderen er in de toekomst uit? “Een klein voorbeeld: tien jaar geleden zei iedereen dat ouderen gelijkvloers moesten gaan wonen, want de trap vormde een gevaar”, aldus Harkes. “Maar die trap is zo gek nog niet. Beter nog: het is dagelijkse fitness voor ouderen. Natuurlijk zijn brede treden en leuningen aan beide kanten nog steeds noodzakelijk, maar de opvatting dat ouderen zo min mogelijk moeten bewegen is achterhaald.”
Niet minder belangrijk is de vraag hoe je een woonomgeving zo kunt inrichten dat ouderen worden verleid om gezond gedrag te vertonen. Zelfs een kleinschalige oplossing als goed onderhouden stoeptegels in de wijk kan daaraan bijdragen. “Dat werkt bovendien beter dan ouderen direct een rollator geven. Als ouderen een slecht evenwicht hebben, dan is het niet zo gek om een rollator even uit te stellen en eerst het evenwicht te trainen.” In de Longitudinal Aging Study Amsterdam (LASA) van de VU wordt aangetoond dat beweging van groot belang is om vitaal te blijven. Zo zorgt beweging er onder ander voor dat ziektes later optreden en dat de spierafbraak vermindert. Ook voor ouderen is het zinvol om aan krachttraining te doen.
Belangen bundelen
Hoe ziet een wijk eruit waarin beweging wordt gestimuleerd? Je kunt denken aan goede looproutes, bankjes en ontmoetingsplekken, maar de grootste winst is te boeken op de combinatie van leeftijdsgroepen. “Rijksbouwmeester Floris Alkemade zei eens: ‘Een stad die goed is ingericht voor senioren en kwetsbaren, is een goede stad voor iedereen’. Als we dus nadenken over redenen voor ouderen om naar buiten te gaan, kunnen dat dingen zijn waar ze andere generaties tegenkomen”, vertelt Harkes. “Denk aan scholen in een wijk waar ouderen hun kleinkinderen kunnen zien spelen of een praatje kunnen maken, of een tuin bij een kinderboerderij waar ouderen al tuinierend andere wijkbewoners kunnen ontmoeten. Hoe meer mensen ze leren kennen, hoe veiliger ze zich voelen en hoe leuker ze het vinden om naar buiten te gaan, te bewegen en dus vitaal te blijven.”
Stedebouw & Archtiectuur, editie Bouw & Zorg
Begin april verschijnt de eerste editie van Stedebouw & Architectuur van 2020, met het thema Bouw & Zorg. Daniëlle Harkes en Yvonne Witter zijn deze editie gasthoofdredacteuren en gaan diep in op het onderwerp langer thuis wonen, alsook de tussenvormen die daaraan kunnen bijdragen. Ook een exemplaar ontvangen? Word dan nu lid van ons platform, of houd de website in de gaten voor een digitale versie.
Over Daniëlle Harkes
Daniëlle Harkes is lid van het ondersteuningsteam Wonen & Zorg, onderdeel van het programma Langer Thuis van het ministerie van VWS. Harkes was oprichter, adviseur en manager van het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg: jarenlang het landelijk informatiepunt voor professionals in wonen, welzijn en zorg. Haar ervaring als wijkverpleegkundige en sociaal gerontoloog maakt dat haar adviezen altijd gestoeld zijn op praktische toepasbaarheid en verbinding met ouderen zelf. Die kennis verspreidt ze met ZorgSaamWonen, het landelijke platform waar fysiek en sociaal elkaar ontmoeten en kennis wordt gedeeld over de maatschappelijke opgaven op het gebied van wonen, zorg en welzijn.
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
OVL Awards voor innovaties openbare verlichting
11 okt om 07:00 uurWelke ideeën leveren een aantoonbare bijdrage aan de professionaliteit, effectiviteit en/of kwaliteit van het…
Pleidooi nieuwe bouwcultuur tijdens ARCHITECT@WORK
3 okt om 07:30 uurTijdens de tweedaagse beurs ARCHITECT@WORK werd in diverse lezingen een beeld geschetst van de nieuwe…
Amsterdam behoort tot top 20 smart cities
11 sep om 07:30 uurOp de jaarlijkse internationale ranglijst van steden op basis van hun economische, technologische en humane…
Ethiek van kunstmatige intelligentie in openbare ruimte
27 aug om 07:30 uurKunstmatige intelligentie - artificial intelligence (AI) - wordt al langer toegepast als belangrijk hulpmiddel…
Podcast: kunstmatige intelligentie in de bouwsector
21 aug om 08:30 uurWelke rol speelt kunstmatige intelligentie (artificial intelligence, AI) in de bouw en hoe gaat AI de toekomst…
Toekomstbestendig bouwen: slim, duurzaam en betaalbaar
30 mei om 07:30 uurMartin Huiskes is architect en partner bij LKSVDD architecten. Het bureau richt zich op het maken van ‘…
Kun je vernieuwen door het verleden te omarmen?
17 apr om 07:30 uurTijdens het nieuwe kunst- en architectuurfestival Cherish or Destroy luidt de centrale vraag: in hoeverre moet…
Nieuwe kansen voor innovatieve woonvormen
15 apr om 07:30 uurWie actief is op het gebied van wooncoöperaties, CPO’s en andere collaboratieve…
Reactie toevoegen