Wandelmeent: het ideaal van gemeenschappelijk wonen

Bouwiconen

Het meest inspirerende gebouw van....

Jonas Papenborg

Bureau: Landscape Collected (met Lieke Jildou de Jong)
Projecten: o.a. Visie Groningen stad aan de Hunze, Toekomstatelier Waddenkust, beHagen - de bouwerscompetitie ‘biobased en natuurinclusief bouwen’, Energielandgoederen Westerkwartier.
Prijzen en awards: Landscape Collected heeft verschillende prijzen gewonnen en is geselecteerd voor verschillende talentenprogramma’s waaronder: Archiprix 2014 en 2021, CRA Young Innovators 2015 en NHBOS Talentenbeurs 2023.

"In 2017 bracht mijn werk als landschapsarchitect bij Karres+Brands mij in Hilversum. Op zoek naar een woning en een nieuwe sociale context belandde ik in de Wandelmeent. Waar de route naar de Wandelmeent mij door auto-gedomineerde bloemkoolwijken bracht, was de Wandelmeent een verrassende groene oase met een eigenzinnige architectuur en opzet en volop aandacht voor de menselijke maat, samenleven en groen.

De Wandelmeent is in 1977 als experiment opgeleverd als het eerste Centraal Wonen of Co-Housing project in Nederland. Waarbij het ideaal van gemeenschappelijk wonen de basis vormde voor de stedenbouwkundige structuur, de architectuur en inrichting van de buitenruimte. Hierbij heeft de architect Pieter Weeda, als onderdeel van het experiment, de ruimte gekregen om de heersende standaarden en regelgeving los te laten ten behoeve van het ideaal. Het resultaat is een eigenzinnige kruisvormige opzet met clusters van huizen in verschillende groottes (vlakjes) met gedeelde voorzieningen prominent in de straat (gezamenlijke keukens, het klushok en de straatkroeg).

Eind 2017 trok ik, na een keuzeproces met de bewoners, zelf in de Wandelmeent. Terwijl ik daar woonde, ontdekte ik steeds weer nieuwe details die in dienst staan van het versterken van het gemeenschappelijk wonen. Zoals het herkenbare kleurenpalet van de gebouwen, de deuren met deurklinken die het makkelijk maken om even bij de buren binnen te lopen, of het ontbreken van erfgrenzen, waardoor met de buren gezamenlijk de indeling van de tuinen aan de achterzijde en de stoep aan de voorzijde moet worden bepaald.

Wat mij misschien wel het meest trof, was de ruimte voor het experiment die tot de dag van vandaag in de straat aanwezig is. Niet alleen door de flexibele opzet van de woningen en openbare ruimte, maar ook door de hoge mate van zelfbeheer, heeft de Wandelmeent een lerend vermogen en de capaciteit om mee te evolueren met de behoeftes van de tijd.

De aandacht voor het experiment een het lerend vermogen komen ook terug in het werk van Landscape Collected. Zo introduceerden wij in het toekomstatelier voor de Waddenkust, samen met het CRa en Berte Daan, het ‘Manifest voor het experiment’ als tegenhanger van de papiercultuur die ons gevangen houdt. Het experiment om de toekomst niet vast te leggen in een plan, maar juist met het ontwerp ruimte te creëren voor veranderingen in de tijd. Om hiermee te leren van natuurlijke processen en het vernuft van de ecosystemen, die samen met ons menselijke handelen het levende, lerende landschap vormgeven."

Graag geef ik het stokje door aan Marnix van der Scheer, eigenaar en architect bij MX13.

Blijf nog beter op de hoogte van al ons nieuws en abonneer je op onze wekelijkse nieuwsbrief van Stedebouw & Architectuur.

Tekst: Johan Papenborg
Foto (bovenaan) Marrit Fakkeldij.