Bouw steden eerst voor voetgangers

Lopen heeft een vlucht genomen. We wandelen meer, er is volop belangstelling voor ontwerpen volgens de STOMP-principes en de voetganger verovert een plek in beleidsplannen. De stap van papier naar uitvoering is echter soms ingewikkelder dan gedacht. Ook voetgangersbeleid is makkelijker gezegd, dan gedaan. Wat betekent het eigenlijk, als je de wandelaar op één zet? Hoe werk je dat uit?  Soms wringt het. Ruimte voor de voetganger is immers minder ruimte voor iets anders. Hoe we toch die ruimte maken voor de voetganger staat centraal op het Nationaal Voetgangerscongres.

15-minutenstad: 7 ontwerpprincipes

De 15-minutenstad kan een antwoord bieden. In dit stedelijk concept zijn alle dagelijkse basisbehoeften binnen een kwartier lopen of fietsen van je huis te vinden. Wandelnet, Fietsersbond en Rebel werkten hiervoor het 15-minutenstad-concept uit in zeven ontwerpprincipes. Een tipje van de sluier: uitgangspunt is dat de mens centraal staat en dat verplaatsingen duurzaam zijn. Dat vereist een compacte, gemengde en leefbare stad. En de toepassing van het STOMP-principe, waarbij achtereenvolgens geredeneerd wordt vanuit de voetganger, de fietser, het OV, deelmobiliteit en pas daarna vanuit de auto.

De ontwerpprincipes zijn uitgewerkt in een whitepaper, die daarnaast de resultaten beschrijft van een toets van deze principes op de cases ‘nieuw stadsdeel Almere Pampus’ en ‘verdichting Meeuwenlaan Zwolle’. Ook benoemt de paper een aantal veel voorkomende uitdagingen bij het in de praktijk brengen van de ontwerpprincipes. In een pitch tijdens het Nationaal Voetgangerscongres informeert Ruben van den Bulck je over de hoofdlijnen van de whitepaper (om 11.15 uur: Korte presentaties).

Walk your meeting

Uniek aan het Voetgangerscongres is de grote aandacht voor het actief wandelen zelf. Met de walkshop. Er is tijdens het congres een hele reeks van deze walk your meetings gepland, met daarin heel afwisselende onderwerpen. De belangrijkste initiator achter dit concept is er zelf ook bij: Martine de Vaan. Al werkend en vergaderend legt zij per dag zo zeven ‘gratis’ kilometers af, onderwijl vurige pleidooien houdend voor het lopen in de openbare ruimte. De programmaleider van de City Deal Ruimte voor lopen stelt dat het concept groeit, terwijl de meeste mensen toch nog hele dagen binnen zitten.

“Je merkt in de praktijk”, aldus De Vaan op het platform Gamechangers, “dat het met stoepen van drie tegels breed al lastig is om met twee mensen naast elkaar te lopen. Of neem haltes van het openbaar vervoer. De meeste mensen die de bus nemen, komen daar lopend aan. Over die looproutes wordt echter niet nagedacht, terwijl de waardering van een ov-reis daar voor een groot deel door wordt bepaald.
Gelukkig hebben we in Nederland best veel stoepen, maar die worden - je gelooft het niet - nog regelmatig vergeten in de ontwerpen. De ruimte voor voetgangers is een restpost en ondertussen staan de stoepen vol met obstakels als lantaarnpalen, afvalbakken, fietsen en tegenwoordig ook laadpalen. Op de rijbaan zie je dat nooit. Heb je weleens een lantaarnpaal midden op de rijbaan gezien?” Willen we, vraagt De Vaan zich daarom af, de doorstroming van een verkeersader faciliteren of zijn we uit op een straat met flaneerkwaliteit?

Taalgebruik

Ook de woordkeuze heeft volgens haar een grote invloed op onze kijk op de fysieke leefomgeving en de vormgeving ervan. Het is om die reden van groot belang om termen goed tegen het licht te houden, voordat we ze omarmen, aldus De Vaan. “Verzucht niet dat het een semantische discussie is, daarmee suggererend dat het onbelangrijk is. Ga de discussie maar vol aan. Het is de hoogste tijd dat de vakwereld deze discussie explicieter gaat voeren. Tijdens mijn sessie op het Nationaal Voetgangerscongres gaan we al lopend met elkaar in gesprek om te komen tot nieuwe voetgangerstaal. En aan het einde van de sessie staan er ook nog eens 2500 stappen extra op je teller!”

Van papier naar implementatie

Het goed ontwikkelen van een stedelijk loop- en wandelnetwerk kun je realiseren op basis van een aantal stappen die worden toegelicht tijdens de sessie van Goudappel, Royal HaskoningDHV en de gemeente Utrecht. Waarbij wordt verteld hoe je van een netwerk op papier tot implementatie op straat komt. Goudappel laat zien hoe een stedelijk loop- en wandelnetwerk met drie soorten netwerken (basis-, plus- en groennetwerk) en vijf soorten (verblijf)zones wordt gevormd.

Mede door de netwerken (de stedelijke loop- en wandelroutes waar elk(e) stad of dorp over beschikt) te verbinden met de verschillende zones ontstaat één loop- en wandelnetwerk. Tijdens de presentatie krijgt de methodiek alle aandacht, worden de netwerken en zones beschreven en tonen de sprekers een stappenplan voor de nadere uitwerking. Dit wordt versterkt door een voorbeelduitwerking uit de praktijk.

Royal HaskoningDHV en de gemeente Utrecht nemen je mee naar de Amsterdamsestraatweg in Utrecht. Dit is een unieke stadsstraat met een mix van wonen, werken, winkelen en horeca. De straat kent een grote druk op de openbare ruimte, waarbij de voetganger in het gedrang komt. Welke afwegingen zijn er gemaakt om van ambitie tot implementatie te komen? Je gaat het proces en de hobbels op weg naar de herinrichting tegenkomen. Een proces dat niet alleen vraagt om gedragsverandering van weggebruikers, maar ook van ambtenaren, beheerders en gebruikers.

Ben jij ook die stedenbouwer die zich bekommert om de gezondheid van de mens en de mogelijkheden om fijn te bewegen? Kom dan op 3 oktober naar Amsterdam en bezoek het Nationaal Voetgangerscongres of bekijk eerst het interessante programma boordevol praktische presentaties. Ben je al overtuigd? Meld je dan hier meteen aan.