Transformatie van de toekomst

woensdag 13 oktober 2021

Bert Dirrix, architect en partner bij diederendirrix. © Rob Lipsius

We zijn de laatste 20 jaar sterk geobsedeerd geraakt met iconografie; in elke stad worden iconen gerealiseerd. Maar een stad kan niet bestaan uit een oeuvre van iconen. Nee, de stad is een alledaagse werkelijkheid waar veel in gebeurt, wisselt en verandert. De stad is een ademend lichaam. Alledaagsheid is daar een belangrijk onderdeel van.

Als bureau hebben wij ons verdiept in transformatieprojecten. Op technisch vlak, maar vooral ook als  culturele opgave. Dat begint bij het verhaal. Bij nieuwbouw moet je een gebouw of omgeving een betekenis meegeven, maar bij bestaande complexen bestaat dat die al. Je kunt leunen op de geschiedenis. Logisch, want zonder geschiedenis was de stad er niet. 

Met transformatie bouw je op vanzelfsprekende manier voort op de geschiedenis van de stad en ontstaan er verhalen waar je als architect van kunt profiteren. Dat maakt transformatie zo bijzonder: je krijgt als het ware iets aangereikt wat je op avontuurlijke wijze boven het gemiddelde uit kunt laten stijgen. Daar zit een soort onvoorspelbaarheid in die architect, ontwikkelaar en bouwer in een andere chemie laat samenwerken.  

De angst dat gebouwen door alledaagsheid geen identiteit meer hebben, is ongegrond. Het identificeerbare hoeft niet zozeer in architectonische representatie te zitten. Die identiteit kun je ook naar voren halen met het interieur, de inrichting en het gebruik. Juist daar, omdat die snel inwisselbaar is. Bedenk ook dat gebruikers daar steeds meer geïnteresseerd raken in zo’n wisselende identiteit, omdat ze zelf al gauw weer vertrekken, doorgroeien of veranderen. Een gebouw is wat dat betreft de stoere aanwezige, terwijl de gebruiker of bewoner de passant is die komt en gaat. Die twee moeten elkaar in een nieuwe betrekking zien te vinden.

Tijdens mijn opleiding aan de TU Eindhoven leerde John Habraken ons al dat we gebouwen moeten maken met een duurzame constructieve structuur en een wisselend, aanpasbaar inbouwsysteem. Dat zie je ook als je kantoorgebouwen of vroeg industriële panden tot op het bot uitkleedt: ze zijn gemakkelijk te hergebruiken. Transformeren is daarom niet alleen veranderen, maar tevens een handeling waarbij je een structuur duurzaam maakt. Dat klinkt pragmatisch, maar er zit een cultureel element in als je het benadert vanuit de opgaves van de stad.

Tot slot: pleeg je dan toch nieuwbouw, zorg er dan voor dat die goed kan verouderen. Maak je een gebouw adaptief, dan kom je automatisch op meer generieke gebouwen omdat die allerhande functies toelaten. Des te meer nu we in een tijd zitten waarin het gebruik van een gebouw onvoorspelbaar is. Alles wat we maken, wisselt in gebruik en intensiteit. Daarmee is tijdelijkheid permanent geworden. Gebouwen kunnen daar het beste op reageren door een generiek casco. In die zin is het casco de toekomstige drager van de transformatie.


 

Cover S&A RH 2021Dit artikel verscheen eerder in het vakblad Stedebouw & Architectuur, thema Scholenbouw 2021. 

De hele editie is hier te downloaden.

Reactie toevoegen

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.

Meer artikelen met dit thema

descriptionArtikel

Placemaking: geringe ingrepen met grote impact

1 mei om 07:30 uurtimer14 min

Hoe maak je openbare ruimtes aantrekkelijker, leefbaarder en functioneler voor een gemeenschap? Dat is het vak…

Lees verder »
descriptionArtikel

Ruimte voor nieuwe verhalen in vloeibare stad

30 apr om 07:30 uurtimer5 min

Als gasthoofdredacteur van ons nieuwste magazine, thema Transformatie & Transities, maakte architect…

Lees verder »
descriptionArtikel

Transformatie van stedelijke rafelrandjes

16 apr om 07:30 uurtimer8 min

De nieuwe Stedebouw & Architectuur is uit! Met een fraaie uitwerking van het thema Transformatie &…

Lees verder »
descriptionArtikel

BNA pleit voor herziening Europese aanbestedingsrichtlijnen

20 mrt om 16:35 uur

De Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus (BNA) heeft gereageerd op de open consultatie van de…

Lees verder »
descriptionArtikel

Ruimtegenoten: voor een toekomstbestendige woningvoorraad

18 mrt om 07:30 uur

Hoe kunnen we de huidige woningvoorraad beter verdelen, zodat er zo min mogelijk nieuwe woningen bijgebouwd…

Lees verder »
descriptionArtikel

Trends in circulair bouwen: transformatie

3 feb om 07:30 uur

In een recent overzichtsartikel schreef de Dutch Green Building Council over actuele ontwikkelingen op het…

Lees verder »
descriptionArtikel

Transformatie: van fabrieksterrein tot cohousinggemeenschap

23 okt 2024

De Belgische stad Gent pioniert op het gebied van collectief wonen. Ook kent de stad innovatieve…

Lees verder »
descriptionArtikel

Ontdek spelenderwijs de voordelen van optoppen

7 okt 2024

Optoppen is het lievelingetje van veel instanties en organisaties, maar dan zijn daar nog de omwonenden. En hun…

Lees verder »