Demontabele houten clubhuismodules voor sportverenigingen

Het is een duurzaam ontwerp van Arons en Gelauff architecten dat deze herfst de aandacht trekt van vooral voetbalverenigingen in Nederland. Een concept van houten modules dat betaalbaar is en de noodzakelijke verduurzaming goed op weg helpt. Een mooie kans voor een vaak armlastige sector.

Nederland kent sportclubs in overvloed, maar hun onderkomens verhouden zich vaak niet tot de belangrijke maatschappelijke positie die ze vervullen in een wijk of gemeente. Versleten eenlaagse gebouwtjes, waar condens op de ramen eerder regel dan uitzondering is, schreeuwen om renovatie en een lage energierekening. Met donkere ballenhokken, te weinig kleedkamers en douches waar nog net een straaltje lauwwarm water uit komt. Goede kansen dus voor een nieuw concept, bestaande uit een slim en compleet systeem van houten, circulaire clubhuis-modules. Een systeem waardoor sportverenigingen hun verouderde clubgebouw ook nog eens snel kunnen inwisselen voor een duurzame accommodatie op maat.

KNVB

Het was de nationale voetbalbond KNVB die samen met hoofdsponsor ING inzag dat er in het amateurvoetbal een grote behoefte is aan vernieuwing van het vastgoed. Vooral de vraag naar nieuwe clubgebouwen, vaak al een halve eeuw oud, is stijgende. Vervanging heeft daarbij de voorkeur boven renovatie van de oude opstallen, klinkt het.

Nieuwbouw is echter geen dagelijkse bezigheid binnen sportverenigingen en ook bevriende architecten of ontwikkelaars binnen de clubs stoten regelmatig hun neus. Ambities en budgetten lopen snel ver uiteen. Om het worstelen met zo’n bouwopgave te faciliteren, en ook om te voorkomen dat er steeds weer een splinternieuw gebouw moet worden ontworpen, gingen de KNVB en ING op zoek naar een toekomstbestendige oplossing. Met als kaders: volledig duurzaam, snel te realiseren en betaalbaar.

Met dit wensenlijstje in de hand ging Arons en Gelauff architecten samen met Sustainer aan de slag. Samen ontwikkelden zij de bouwstenen voor een functioneel en comfortabel clubhuis, waarin alle mogelijke voetbalclub-functies worden verenigd in prefab modules. Deze worden in hout gefabriceerd en zijn ook volledig demontabel en circulair. En de gewenste snelheid? In één zomerstop staat een compleet clubhuis op zijn plaats.

• De Groene Club
  Om voetbalclubs te helpen toekomstbestendig te worden, richtte de KNVB in 2018 De Groene Club op. Deze heeft als doel verenigingen te verduurzamen en financieel gezonder te maken. Dit initiatief biedt maatwerkbegeleiding bij verduurzamingstrajecten. Samen met partners als ING worden informatieve webinars georganiseerd over uiteenlopende duurzaamheidsmaatregelen, zoals modulaire houtbouw, financiering (zie onder) en energiebesparing. Inmiddels is ongeveer een derde van de verenigingen aangesloten. Samen bespaarden zij meer dan 30 miljoen kWh aan elektriciteit en 870.000 m³ aan gas. Goed voor een reductie van 12 miljoen kilo CO2. Dave Dekker, commercieel directeur KNVB: “Deze modulaire houtbouw biedt verenigingen eindelijk een duurzame en efficiënte oplossing voor de nieuw- of herbouw van verouderde sportaccommodaties.”

Vijftien functies

De architect ontwikkelde met de bouwer een systeem waarin vijftien verschillende activiteiten (of functies) hun specifieke plek krijgen. Van kleedkamer tot bar en van bestuurskamer tot tribune. Vervolgens werden de diverse functies ondergebracht binnen de modules die Sustainer in drie maten levert. Deze basismodules zijn schakelbaar en niet alleen naast, maar ook op elkaar. Zo simpel als je met Lego een gebouw in elkaar zet, zo kunnen de modules samen een splinternieuwe sportaccommodatie vormen. Voorzien van alle gewenste functionaliteiten en zo comfortabel als je van een eigen huis van jouw club mag verwachten.

De architecten werkten alvast drie voorbeeldvarianten van het concept uit, small, medium en large, om te laten zien welke mogelijkheden aanwezig zijn om te variëren in omvang, functionaliteit en vooral ook identiteit. Een complex kan met deze oplossing ook architectonisch zorgvuldig op de locatie worden ingepast. Niet alleen de omvang en vorm zijn variabel, de betrokken clubs kunnen ook kiezen uit diverse soorten gevels en binnenwanden. Er is gekozen voor een palet van duurzame en robuuste materialen, van biobased hout, gerecycled plastic tot circulaire steen. Op het dak kan naar eigen inzicht worden gekozen voor daklichten, begroeiing of zonnepanelen.

Dat voor het modulaire systeem van Sustainer is gekozen, kwam niet zomaar uit de lucht vallen, aldus Floor Arons (Arons en Gelauff architecten). “We werken al lang samen met Sustainer en delen de ambitie van een biobased productie, een demontabele constructie en een volledig materialenpaspoort. Deze maand is bijvoorbeeld de bouw gestart van houtbouw modulair wooncomplex Xylino in Almere dat we samen ontwikkelden en hebben ontworpen.” Sustainer biedt de ontwerpflexibiliteit, de digitale ketenintegratie en de 3D-modellen die het ons mogelijk maakte dit flexibele Modulair Clubhuis-systeem te ontwerpen.” De modules van Sustainer bestaan uit een houten biobased constructie die gasloos in de fabriek wordt geproduceerd.

Inspiratie

De medium variant van het clubhuis, die de architect ter inspiratie samenstelde (bovenaan de pagina afgebeeld), is geschikt voor een vereniging die behoefte heeft aan de volgende functies:

• 10 kleedkamers
• 2 ballenhokken
• 1 fysioruimte
• 1 EHBO-ruimte
• 1 lift en trappen
• 1 kantine voor 150 personen (met bar, toiletten, keuken en magazijn)
• 1 bestuurskamer
• 1 commissiekamer

“We plaatsten”, vervolgt Arons, “in dit voorbeeld de dubbelhoge kantine op de kleedkamers. Voor harmonie met een bosachtige omgeving, kozen we voor houten gevels, uitgevoerd in twee tinten groen. De platte daken vormen een dek, deels overdekt, met ruim zicht over de velden.”

• Financiering ING
  Voetbalverenigingen die kiezen voor duurzame nieuw- of herbouw en gebruikmaken van dit modulaire houtbouwsysteem kunnen rekenen op speciale financiering beschikbaar gesteld door ING. De bank sloot zich tegelijkertijd aan bij het duurzaamheidsprogramma van de KNVB, De Groene Club. Verenigingen kunnen de voorwaarden voor de financiering vinden op www.ing.nl/voetbal of via degroeneclub@knvb.nl in contact komen met De Groene Club, om zich verder te oriënteren. Daarna is er de mogelijkheid het project telefonisch te bespreken met een lokale, zakelijke ING-adviseur. Deze adviseurs helpen de clubs met de verdere financieringsaanvraag, als de nieuw- of herbouw daadwerkelijk gebruikmaakt van deze modulaire houtbouw. Leon Wijnands, head of sustainability ING Nederland vertelt: “Vanuit de duurzaamheidsstrategie van ING is deze samenwerking een logische stap. Als bank beseffen we namelijk dat we de grootste impact maken door samen met al onze klanten te verduurzamen. Dit willen we dan ook graag aanmoedigen door klanten te stimuleren met bijvoorbeeld variabele rentes bij leningen of duurzaamheidsplannen als onderdeel van een financieringsaanvraag. Het verduurzamen van amateurvoetbalclubs als onderdeel van de Groene Club sluit hier perfect bij aan.”

Laatste nieuws: Arons en Gelauff architecten, KNVB, ING en De Groene Club kregen na de lancering van dit plan enorm veel reacties van voetbalverenigingen en zijn met een eerste lichting clubs in gesprek. Op naar de vervolgstappen, zoals het ontwikkelen van een online tool, een configurator en een pilotproject.

Blijf nog beter op de hoogte van al ons nieuws en abonneer je op de wekelijkse nieuwsbrief van Stedebouw & Architectuur.

Tekst: Ysbrand Visser
Beeld: Pixelpool, Arons en Gelauff architecten