Omslag in architectuurpraxis: verbreding van activiteiten

woensdag 5 juni 2019
timer 4 min
De koffie is heerlijk! Aan tafel in een vergadercocon diep in de krochten van BlueCity, het voormalig Tropicana zwembad in Rotterdam. Jan Jongert bedient de espressomachine. “Komt uit de bar van het zwembad. Was weggezet in het magazijn. Bij ons krijgt die machine een tweede leven.” Ziedaar in a nutshell de filosofie van Superuse Studios, het bureau dat Jongert met Césare Peeren twintig jaar geleden heeft opgericht.

Auteur: Wijnand Beemster 


Superuse Studios, toen nog 2012 Architecten, maakte snel naam met circulariteitsprojecten avant la lettre. Zoals de barmet het omhulsel van Miele wasmachines in de entree van Faculteit Bouwkunde TU Delft, en Villa Welpeloo in Enschede waarbij lokale materialen van lokale industrie en sloop opnieuwzijn verwerkt. Naast dit type projecten reeg het bureau vooral de afgelopen jaren een reeks van bedrijven aaneen, spin-offs, gerelateerd aan circulariteit. En daarnaast veel projecten, ook over de grens, tot in China waar Superuse Studios sinds drie jaar een eigen vestiging heeft. “We groeien als kool”,zegt Jongert terwijl hij een verse espresso op de circulaire vergadertafel zet.

De Omslag 

Dat Jongert en Peeren indertijd circulariteit omarmden had te maken met onvrede. De twee studenten bouwkunde vonden het curriculum op de Faculteit Bouwkunde maar niks. In de jaren negentig van de vorige eeuw was het architectuuronderwijs in Delft versmald tot een paar thema’s. Ruimtelijkheid, vormgeving en materialen– als je dat goed in de vingers had was het oké. Jongert spreekt van ‘kaalslag van het architectenvak. Het curriculum boog mee met ontwikkelingen in de markt 


Jongert:
Architecten mochten meepraten over esthetica: hoe ziet de gevel er uit? Een groot deel van de andere aspecten die bij ontwerpen en bouwen komen kijken, speelden niet langer mee. Die verengde blik drukte een stempel op het architectuuronderwijs. Onder leiding van Carel Weeberbeperkte het onderwijs zich tot een rationele, mechanische studie die niet de breedte van het vak opzocht. En juist daar, in de breedte, lag de interesse van de twee studenten. 


Om school te maken begonnen ze op de universiteit het tijdschrift De Omslag
, een open source blad. De titel verwees enerzijds naar de open te vullen kaft, maar was ook een knipoog naar Wendingen. Iedereen kon er zijn ideeën in kwijt. In dat tijdschrift promootten ze hun visie op de bredere context van het vak. Ze besteedden onder andere aandacht aanverschillende benaderingen van het ontwerpproces en het belang van lokale context zoals de toe te passen materialen. Dat laatste trokken ze door naar hun andere (uitgeef)activiteiten. Jongert herinnert zich een editie waarvoor ze gebruikmaakten van overschotten van een ABN-AMRO jaarverslag. De Omslag haalde veertig nummers, niet gek voor een zolderkamerinitiatief.

European Architecture Students Assembly 

Een andere belangrijke voedingsbodem was, nog in hun studententijd, de jaarlijkse meeting van European Architecture Students Assembly(EASA). Zo’n 400 studenten ontmoetten elkaar en werkten samen aan de maatschappelijke betekenis van het vak. Peeren en Jongert raakten gefascineerd door EASA, waarbij werken met alleen dat wat lokaal voorhanden was het uitgangspunt vormde. De twee studenten hadden hun omslag te pakken. De architectenpraxis moest de overstap maken naareen circulaire economie. De Omslag kwam ermee vol te staan. 


I
ntussen hadden ze ook een project te pakken waarmee ze hun ideeën konden verwezenlijken. Ze woonden in kraakpanden in de Rotterdamse Gerard Scholtenstraat. Sloop dreigde, maar Peeren en Jongert kwamen met een plan om de woningen in eigen beheer op te knappen. De gemeente gaf 40 bewoners van 18 slooppanden toestemming om gedurende 15 jaar de woningen te gebruiken. Dat was in 1997, in 2012 zou het contract aflopen. Dat ijkpunt in de tijd is terug te vinden in de bureaunaam: 2012 Architecten.  


Z
even jaar na het verstrijken van de contractduur woont Jongert nog steeds in dezelfde woning. We hebben met zo’n 40 bewoners een collectief gevormd dat de woningen opknapte, beheerde en in 2012 de woningen ook aankocht voor tweemaal de grondprijs. Om de aankoop te financieren sloten we een collectieve hypotheek af, waardoor ook minder draagkrachtige bewoners binnenboord bleven.”  


Met dit project
lieten Peeren en Jongert zien wat ze met verbreding bedoelden. Architectuur gaat om meer dan alleen het vormgeven van een gebouw: initiëren, ondernemen,ontwikkelen, bouwen, beheren, financieren. Het hoort er allemaal bij. 


Dit is een deel van een artikel dat is verschenen in Stedebouw en Architectuur 02/2019. Lees het hele artikel in de bibliotheek

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.
Omslag in architectuurpraxis: verbreding van activiteiten

Villa Welpeloo, Enschede (2005-2007) Deze villa is ontworpen met zoveel mogelijk gebruik van restmaterialen. Foto: Allard van der Hoek

Meer artikelen met dit thema

descriptionArtikel

Winnaar ingenieursprijs is 'wereldwijd toonaangevend' en 'rolmodel voor nieuwe generatie'

29 mrt 2023

In het bijzijn van prinses Beatrix, beschermvrouwe van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs (KIVI), is…

Lees verder »
descriptionArtikel

Conceptueel bouwen: sneller, goedkoper en beter volgens IGG Bouweconomie

22 mrt 2023

Volgens onderzoek van IGG Bouweconomie, in opdracht van Netwerk Conceptueel Bouwen (NCB), is conceptueel bouwen…

Lees verder »
descriptionArtikel

Verkiezing BNA Beste Gebouw van het Jaar 2023 gestart

12 jan 2023
De 18e editie van BNA Beste Gebouw van het Jaar is gestart. Architecten en opdrachtgevers worden uitgenodigd om…
Lees verder »
descriptionArtikel

Innovatiecatalogus 2023 is verschenen

3 jan 2023
De Innovatiecatalogus, een jaarlijkse coproductie van Stedebouw & Architectuur en Duurzaam Gebouwd, is…
Lees verder »
descriptionArtikel

Sneak preview: Innovatiecatalogus 2023

20 dec 2022
Begin januari verschijnt de nieuwste Innovatiecatalogus, de jaarlijkse coproductie van Stedebouw &…
Lees verder »
descriptionArtikel

Geen groendak, maar kunstdak voor getransformeerd pand Deventer

24 nov 2022
Aan de Nieuwe Markt in Deventer wordt gewerkt aan de ingrijpende renovatie van een voormalig schoolgebouw tot…
Lees verder »
Impressie BIC 2 door SDK Vastgoed B.V.
descriptionArtikel

Tweede Brainport Industries Campus in de maak

21 nov 2022 timer3 min
Brainport Industries Campus in Eindhoven, ook wel het gezicht van de hightech maakindustrie genoemd, krijgt er een…
Lees verder »
descriptionArtikel

Fotovoltaïsche folie – de volgende stap voor zonne-energie

27 okt 2022
We kunnen er niet omheen: zonnepanelen op gebouwen. Willen we gebouwen energiezuinig of zelfs energieleverend…
Lees verder »