Flatbrand Valencia: ‘Grote probleem is naleving eisen’

Natuurlijk gaat het hier om de werkelijke feiten en zal het officiële onderzoek moeten uitwijzen waar het is misgegaan. In de Spaanse media werd meteen naar polyurethaan (PU) in de gevelbekleding gewezen. Zo schreef de Spaanse krant El Confidencial: “Deskundigen zijn het erover eens dat de polyurethaan coating doorslaggevend was voor de verspreiding van de brand. Het is een gevel die bekend staat als ‘geventileerd’, ideaal voor thermische isolatie.” Deze visie werd bevestigd door de Spaanse ingenieur Esther Puchades, prominent actief in verschillende brancheorganisaties, ook bij de verzekeraars.

Polyethyleen

Vanaf een afstand en zonder de exacte feiten te kennen, wil Rudolf van Mierlo (DGMR), brandveiligheid-deskundige in de Adviescommissie toepassing en gelijkwaardigheid bouwvoorschriften, het volgende kwijt. “De verhalen over PU-coating kan ik niet plaatsen en zeker niet de PU-coating op een bakstenen muur. Waarschijnlijker lijkt me, op basis van de foto’s, dat er sprake is van een steenachtig binnenblad met daarop steenwol als isolatie, een spouw met aluminium stijlen en aan de buitenzijde aluminium composiet (ACM) platen. Die aluminium composiet platen bestaan vaak uit twee dunne platen aluminium op een kernlaag. De kern is meestal geen PUR, maar een andere kunststof als bijvoorbeeld polyethyleen (PE), een (bijna) onbrandbare anorganische kern of een mix van die twee. Ook de Grenfelltoren kende een gevel met ACM-platen, maar we weten nog niet in welke mate die in Valencia hetzelfde waren.”

Aanvullend stelt zijn collega Peter van de Leur (DGMR): “Op foto’s die gemaakt zijn tijdens de bouw, denk ik te zien dat de constructieve gevel is opgebouwd uit holle bouwblokken. Met daarvóór steenwol en een luchtspouw met de ACM gevelplaten als afwerking. De ACM’s zijn van het fabricaat Larson, maar het type kern en daarmee de brandklasse van het product is nog onbekend. Larson levert op dit moment alleen FR (brandklasse B) en A2 (brandklasse A2), maar voorheen leverden ze ook de gemakkelijker brandbare PE kern, nadrukkelijk niet voor toepassing in highrise gebouwen.”

Meerdere geveltypen

“Gezien de mate van brandbaarheid die we op het beeldmateriaal zien”, vervolgt Van Mierlo, “moeten we het waarschijnlijk in de richting van een grotendeels kunststof kern zoeken, als het hier gaat om een ACM buitenbeplating. Overigens hebben de meeste gebouwen meerdere geveltypen, op verschillende gevels, verschillende hoogten en verschillende verticale stroken. Het is dus moeilijk om op basis van één gevelopbouw, afleidbaar uit een beeld of tekening, en weinig informatie over de mate waarin dat detail voorkwam, het belang van dat detail in het brandverloop in te schatten.”

“De gevelbeschrijving uit de Spaanse pers kan ik dus niet goed plaatsen en matcht ook niet met de in Nederland gangbare gevels. De recente opvolger van ons bouwbesluit, het nieuwe Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl), zegt niets over specifieke materiaalsamenstellingen. Wel worden eisen gesteld aan de brandklassen van de gevel, volgens EN 13501-1, een maat voor de brandbaarheid van de gevel, én aan de weerstand tegen branduitbreiding tussen ruimten achter de gevel. Dit betreft de weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag volgens NEN 6068.”

Zwaardere eisen

Sinds de brand in de Grenfelltoren is er volgens Van Mierlo veel gebeurd op dit gebied. “En ook wel wat verbeterd. Veel EU-landen hebben voor hoge gevels bijvoorbeeld zwaardere eisen ingevoerd en Nederland gaat dat op korte termijn ook doen. De onderzoeken zijn gedaan, er is overeenstemming over de extra Bbl-eisen en de onderliggende technische normen zijn vrijwel gereed. Bedenk echter dat het niveau van de eisen niet het grote probleem is, maar dat is meer de naleving van de eisen. Er is de laatste jaren in de dagelijkse bouw gelukkig wel veel meer aandacht voor de brandeisen aan gevels. Hoeveel impact dit heeft op de kwaliteit van opgeleverde gebouwen, is nog afwachten.”

Kijk verder dan de gevel

Van de Leur waarschuwt voorts dat er veel meer is om op te letten, dan alleen de (afwerking van de) gevel. “De snelle branduitbreiding langs de gevel verklaart niet waarom er zoveel slachtoffers zijn gevallen. Als vluchtroutes zoals de centrale gang, het trappenhuis of de trappenhuizen lang genoeg rookvrij blijven, zou je hopen dat iedereen veilig kan vluchten. We weten niet óf en hoe lang de gangen en trappen begaanbaar waren voor bewoners zonder adembescherming.”

“In de Spaanse pers is geschreven dat de brandweer bewoners heeft aangeraden om voor hun veiligheid in hun woning te blijven. Kennelijk verwachtten zij dat zij de brand in de hand konden houden en dat tijdens het blussen de bewoners in hun woning veiliger waren dan daar buiten. Bekend is echter dat blusslangen deuren openhouden en rookverspreiding mogelijk maken. Ook dat is een parallel met de Grenfell Tower, en in Nederland eveneens gebruikelijk.”

Congres

De aandacht voor dit onderwerp neemt in Nederland toe, zoals ook blijkt uit de organisatie van het internationale brandveiligheidscongres Fire Safety in a Sustainable Future (met ook aandacht voor brandveilige gevels), dat DGMR op 21 maart aanstaande organiseert.

Lees hier ten slotte het advies van de Adviescommissie toepassing en gelijkwaardigheid bouwvoorschriften (ATGB) over de wijziging van de bouwvoorschriften naar aanleiding van de Grenfell-onderzoeken.

Tekst: Ysbrand Visser
Foto boven: Grenfelltoren, Londen
Beelden: Shutterstock