Afscheid

Auteur: Thomas Rau, oprichter architectenbureau RAU en initiatiefnemer van Madaster

Definitief afscheid nemen van een gebruiksvoorwerp voelt heel anders: soms als een verademing, soms als een noodzaak. We hebben het voorwerp niet meer nodig – ofwel omdat het onze behoefte niet meer kan bedienen, ofwel omdat de behoefte zelf verdwenen of veranderd is. Niet alleen onze levens zijn dus tijdelijk, ook dat wat we willen, weten en nodig hebben verandert altijd. 

Auto’s, hoofdkantoren, kledingkasten, laptops; het zijn allemaal tijdelijke antwoorden op tijdelijke vragen. Onze fysieke omgeving, voor zover die door de mens gebouwd is, is eigenlijk een optelsom van antwoorden op tijdelijke behoeften in het verleden. Geen vastgoed, maar losgoed. Hoewel de meeste van die vragen allang niet meer bestaan, zitten wij met al die antwoorden opgescheept. Soms proberen we er nieuwe vragen voor te bedenken, vaker niet. Zo verwordt alles tot afval. De materialen waaruit dit alles bestaat, gaan verloren. 

Dat proces is onomkeerbaar en wordt dus als enige niét gekarakteriseerd door tijdelijkheid: verwordt iets tot afval, dan wordt het nooit meer materiaal. Zo worden tijdelijke vragen dus op grote schaal en steeds sneller beantwoord met het definitief vernietigen van materialen waarvan we maar een beperkte hoeveelheid hebben. Met andere woorden: wíj mogen dan tijdelijk zijn, maar de consequenties van ons handelen zijn wel degelijk hartstikke permanent. 

Hoe kan dit anders? Door onze materialen op waarde te schatten en ze te behandelen als de limited editions die ze altijd al waren. Wat wil zeggen: door materialen te voorzien van een identiteit, zoals we dat doen met alles wat we waardevol vinden. Heeft iets immers een identiteit, dan is het mogelijk om bij te houden waar het is. En weten we waar iets is, dan blijft het voor ons beschikbaar. 

Denk aan een boek uit de bibliotheek: doordat het voorzien is van een barcode en een plaats in het systeem, kan één en hetzelfde boek de vragen van wel duizenden mensen beantwoorden. Van elkaar mogen we op een dag dan onherroepelijk afscheid moeten nemen, van onze materialen hoeven we dat niet. 

Meer info? Zie Madaster, het kadaster voor materialen: madaster.com.

Dit artikel is eerder gepubliceerd in Stedebouw & Architectuur, thema Circulair Bouwen van 2021. In deze editie lees je diverse andere interviews over circulair bouwen, digitalisering en de rol van de architect binnen duurzaamheid.

Benieuwd? Download het magazine in onze digitale bibliotheek. Of neem een abonnement op Stedebouw & Architectuur om geen nummer meer te missen.