Uniek onderwijsgebouw via concurrentiegerichte dialoog

Binnen dit project was Gijs Leffers namens BAM verantwoordelijk voor de uitvoering van het design & build-contract en Danny Bosman namens RYSE voor het contract- en projectmanagement. Ze omschrijven hun opdracht met it takes two to tango, om maar aan te geven hoe nauw en geslaagd de samenwerking uitpakte. Het resultaat is een multifunctioneel onderwijsgebouw dat als één van de duurzaamste van Nederland te boek staat.

Dat laatste dankt de Erasmus Universiteit aan de keuze voor het energieconcept Earth, Wind & Fire (EWF) van ingenieur Ben Bronsema, dat door het design & build-team van BAM tijdens de aanbesteding is uitgewerkt en voorgesteld. Dit systeem is eerder alleen toegepast in het Four Elements Hotel in Amsterdam.

De werking van het revolutionaire EWF-systeem in Rotterdam wordt perfect uitgelegd in deze video:

De realisatie van het Langeveldgebouw (ca. 9.000 m² BVO) leverde glanzende scores op: BREEAM Outstanding (91,5 %) en een Circulariteitsprestatie Gebouw van 9. Dat zat ’m onder meer in de integrale ontwerpbenadering van het design & build-team van BAM, waarbij de ontwerpkeuzes werden gemaakt op basis van het total cost of ownership-principe (TCO), aldus Danny Bosman. Verder is het biophilic design van de architect opvallend, waarbij je - vertelt Leffers - “de ervaringen van de natuur van buiten naar binnen haalt. Je kan de wind een beetje voelen, de zon voel je schijnen en dat alles draagt bij aan een positief effect op de concentratie, gedrag en aandacht van de studenten.” Bovendien werden er boomstammen als constructief element in het gebouw gebruikt. Bosman: “Dat was best wel spannend qua vergunning, maar is uiteindelijk toch gelukt.”

Atrium

Vooral het atrium werd het uithangbord van de biophilic ontwerpprincipes. Met veel natuurlijke materialen, groen en de ‘constructieve’ bomen. Leffers daarover: “Paul de Ruiter noemde dat atrium gekscherend altijd de boomhut. Daarin zijn echt de toegevoegde waarden van het pand gestopt, waardoor mensen er graag willen verblijven.” Bosman voegt toe: “Het is een heel fijne, warme verblijfplek voor studenten, met diverse plekjes waar ze ook op een goede manier kunnen studeren. Het gebouw is nu een jaar open en ik spreek daar regelmatig studenten. Het bevalt hen heel goed, ook de akoestiek, waaraan heel veel aandacht is besteed.”

Opvallend in het atrium zijn de trappen, die strategisch zijn gepositioneerd, terwijl de liften meer verstopt zijn. En dat om het fysiek bewegen via de trappen te stimuleren. Zo zijn er uiteindelijk nog veel meer duurzame en circulaire maatregelen aangebracht. Leffers benoemt er enkele: “Van een parkeerwachtershuisje dat er stond, hebben we diverse materialen tijdelijk opgeslagen en hergebruikt. Tijdens de ontwerpfase van dit gebouw was ik bij een ander project betrokken, waar een stalen hulpconstructie overbleef. Normaal gesproken voer je dat staal af, maar nu konden we dat hier nog toepassen. Verder zijn plafonds in de sanitaire ruimtes en brandhaspelkasten hergebruikt en is het gelukt om de aluminiumgevel van 70% gerecycled aluminium te maken.”

Selectiecriteria

“Omdat de duurzame ambities hier heel erg hoog waren”, vervolgt Leffers, “was dit een tender die wij heel graag wilden winnen. Er werd een hoge kwaliteit gevraagd en dat zag je ook terug in de waardering van de selectiecriteria.” De belangrijkste aspecten daarbij waren: energie, circulariteit, gezondheid en integrale benadering.

“Als wij dan de opdracht krijgen”, vervolgt Leffers, “gaan we ook oprecht achter de vraag achter de vraag aan. Wat wil men nu echt? Normaal gesproken hebben wij op dat punt dan geen enkel moment om met de klant te spreken, terwijl het juist erg belangrijk is wat ze vragen. In dit geval vond er wel een verdiepingsslag plaats. En niet alleen naar de behoeftes van de klant, want we hebben ook verschillende sessies gehouden met studenten. Bovendien waren er concurrentiegegevens, omdat we de mogelijkheid hadden om even aan elkaars waters te proeven.”

Concurrentiegerichte dialoog

Dat laatste zat ’m in een weloverwogen strategie, met een concurrentiegerichte dialoog die in de aanbesteding werd toegepast in samenwerking met de Erasmus Universiteit, International Tender Services en RYSE. Het project werd dus als design & build-opgave in de markt gezet. Bosman daarover: “Bij het opstellen van de vraagspecificatie hebben we ervoor gezorgd dat er weinig interpretatie en veel oplossingsrichtingen mogelijk waren, met een goede balans qua verplichtingen die we aan de markt konden vragen. Daarbij legden we de risico’s zoveel mogelijk op de plek, waar deze het beste gemanaged kunnen worden. We hebben verder enkele dialoogrondes uitgevoerd, voordat we een definitieve vraagspecificatie richting de geselecteerde aannemers stuurden.”

“In die dialogen hebben we de markt echt beter leren begrijpen en andersom. Met de concurrentiegerichte dialoog kun je echt de innovatie in de markt tot het maximale openzetten. BAM kwam met het consortium tot een heel innovatieve invulling om onze ambities te kunnen realiseren. Die dialoog kun je zo zwaar maken als je zelf wilt, maar als je het maximale uit het creatief en innoverend vermogen van de markt wilt halen, is dit zeker een goed middel”, aldus Bosman.

“Samenvattend kozen wij voor sturing door eisen te stellen, maar ook voor het geven van ruimte aan de markt. Dat is echt een belangrijk aspect om te onthouden: de combinatie van sturing en ruimte. Sturing is echt de eis die je stelt op onderdelen, en ruimte is het prikkelen en het uitdagen van de marktpartijen. Zo scoorde BAM zelfs beter dan de geëiste criteria, zoals de energieprestatie EPC, de circulariteitsprestatie CPG en de principes van biophilic design. Als je dat voegt bij het sturen op de TCO, heb je een uitstekend instrument in handen. Een concurrentiegerichte dialoog is echt een doeltreffende aanbestedingsvorm voor de inkoop van een duurzaam, gezond en circulair gebouw”, besluit Bosman.

Dit artikel is afgelopen week verschenen in ons nieuwe themanummer Scholenbouw. Abonnees lezen deze editie in de Acquire bibliotheek. Neem anders een abonnement en krijg toegang tot al onze uitgaven en themanummers.

Tekst: Ysbrand Visser
Beeld: RYSE