Spraakmakende sessie over Smart Cities tijdens Week van de Openbare Ruimte

Download hiervoor onderaan de pagina de pdf van het artikel dat in Stedebouw & Architectuur verscheen.

De laatste tijd hoor je de term smart city steeds vaker. Grote steden zeggen ‘smart’ te zijn, je kan elke dag wel naar een conferenties en het ‘smart’-label hangt aan allerlei soorten technologie. Bijzonder is dat het  bij slimme steden vooral over de technologische kant gaat, en veel ov er concepten. Het gaat minder over het praktisch toepasbare voor mensen. Het gaat niet om de uitvindingen zelf, maar om wat de gebruiker er mee doet om het deel van zijn of haar leven te maken.

Voorbeelden

Er zijn wat mij betreft vijf pijlers waarop een smart city ‘steunt’- zie bijstaand kader. Als je vanuit deze vijf pijlers handelt, heb je een goede  basis voor een smart city. Het doel is dan niet de meest vooruitstrevende technologie, het snelste 4G-netwerk of het slimste e-vervoer maar het dagelijks gebruik ervan. Ik geef hier drie voorbeelden  van gebieden waar meerdere ontwikkelingen gekoppeld worden en waar de eindgebruiker centraal staat.

3D geprint grachtenpand

Aan de Tolhuisweg in Amsterdam Noord is begonnen met de bouw van een grachtenpand, dat 3D geprint wordt. Dit 3D Print Canal House is ontworpen door DUS architects, dat ook de bijbehorende printtechniek ontwikkelde. Het is een samenwerkingsverband van drie jaar tussen verschillende partijen, aangegaan om het bouwwerk te realiseren en te pionieren op het gebied van onder meer materiaalinnovatie en nieuwe  regelgeving. Ze werken niet aan één model, maar zoeken constant naar verbetering en nieuwe mogelijkheden. Dus experimenteren, samenwerken en het zoeken naar tijdelijke oplossingen voor tijdelijke problemen.

Smart grid

In Amsterdam Nieuw West experimenteren Liander en Amsterdam Smart City met een van de eerste intelligente elektriciteitsnetten in  Nederland. Vanwege de al aanwezige slimme meters en zonnepanelen, en de ambities op gebied van duurzame energievoorziening, legt  Liander een smart grid aan, waar met computeren sensortechnologie slimme knooppunten in het net geplaatst zijn. Nu is stroom op afstand te  monitoren en te besturen. Ook hier is sprake van samenwerking tussen gemeente en partners en inwoners. Ook benutten zij bestaande verbanden van verschillende technologieën. Zonder de al aanwezige technologie van slimme meters en zonnepanelen op gebouwen kon dit niet worden gerealiseerd.

Smart society

In Almere is een consortium van bedrijven, gemeente en betrokken inwoners een samenwerking aangegaan waarbij de mens centraal  staat: Almere Smart Society. De partners werken samen op verschillende gebieden en in diverse innovaties, bijvoorbeeld aan een innovatief Urban Operating System (intelligent stedelijk netwerk). Dat netwerk biedt ruimte om applicaties te maken die echt vernieuwend zijn, bijvoorbeeld door verschillende data met elkaar in contact te brengen. Ook is er een smart city quick scan (vanuit open data) ontwikkeld en wordt samen met ondernemers, kunstenaars en bewoners een koplopergroep 3D printen en fablab opgericht.

De digitale laag als schakel

Er gebeurt veel, op allerlei vlakken en op allerlei schaalniveaus. Het is echter gefragmenteerd. Allerlei ontwikkelingen en innovaties staan los  van elkaar en zijn niet in samenhang met elkaar gebracht. Slimme openbare verlichting bijvoorbeeld kan sneller innoveren in samenhang met innovatie op het gebied van sensoren en de aanwezigheid van snel internet. Of sensoren in de openbare ruimte kunnen sneller tot stand komen als de relaties met smart grids, de aanwezigheid van snel (mobiel) internet en het faciliteren van duurzame energie wordt meegenomen.  Daarbij is de digitale laag in de stad essentieel geworden als schakel tussen mensen en de fysieke stad. De ruimtelijke beleving van een  stad blijft bestaan, ook als het een slimme stad is. Waar het om gaat, is het slim toepassen van technologie, waardoor de gebruikers het  daadwerkelijk gebruiken en je innovaties een nieuwe zet kunt geven. Een voorbeeld is voor mij de stagnatie in het e-vervoer: elektrische auto’s zijn duur, maar worden ook (te) weinig verkocht omdat er thuis geen laadpalen zijn. Er staan er wel een paar in de openbare ruimte, maar je wilt gewoon thuis kunnen opladen. Dus niet op straat, maar voor je eigen deur en vooral ook in parkeergarages bij appartementencomplexen. Wat mij betreft wordt morgen het Bouwbesluit aangepast. Maar dat duurt natuurlijk te lang; dus  zouden gemeenten bij elk nieuwbouwproject en elke grote renovatie verplicht laadpalen voor elektrisch vervoer als aanvullende voorwaarde kunnen opnemen. Holistisch gedacht, met de mens centraal, een tijdelijke maar zeer gewenste oplossing (op termijn kunnen auto’s waarschijnlijk opladen via inductie in de weg bijvoorbeeld, maar dat is  op korte termijn een brug te ver) en zowel bottom-up gewenst als top-down uitgevoerd.

Kijk voor meer informatie en aanmelden op  www.weekvandeopenbareruimte.nl

Auteur: Kees Jansen