Cartesius – een vooruitstrevende gezonde stadswijk

dinsdag 8 augustus 2023
In Utrecht was Cartesius een 'eiland' dat dienstdeed voor de stad, maar toch wist te ontsnappen aan de verstedelijking. In de Middeleeuwen werd het gebruikt als stadsweide en was het onderdeel van de Utrechtse stadsvrijheid. Later transformeerde het gebied van ‘Trechter weyde’ tot werkplaats met de aanleg van de treinsporen.

De afbeeldingen op deze pagina zijn impressies en zijn alleen om je een indruk te geven van hoe het er ongeveer uit komt te zien. De beelden mag je alleen met toestemming van het Cartesius Consortium gebruiken.

Cartesius, naast station Utrecht Zuilen, wordt nu een levendige, duurzame en gezonde nieuwe stadswijk. In Cartesius, geïnspireerd op de wetenschappelijke theorie van de Blue Zones, staan de acht pijlers van het Cartesius Concept centraal, opgedeeld in software en hardware: bewegen, zingeving & ontspanning, community, gezonde voeding, mobiliteit, milieu, circulariteit en natuur & biodiversiteit.  De ontwikkelaars MRP en Ballast Nedam Development hebben met Cartesius Utrecht, als eerste gebiedsontwikkeling in Nederland in 2018, de toon gezet voor “Healthy Urban Living”. Lessen uit de wetenschap passen we toe in de verdere ontwikkelingen in Cartesius.

De gebiedsontwikkeling van Cartesius bestaat uit verschillende fases. Fase 1 met 322 grotendeels middenhuur appartementen wordt ontwikkeld door Keystone. Fase 2-5, met ruim 2.600 woningen, wordt ontwikkeld door Ballast Nedam Development en MRP. Er wordt gestart met de bouw van Nicoya, onderdeel van de tweede fase in Cartesius, met in totaal 770 woningen, waarvan 165 sociale huur. In fase 6 komt het kindcentrum Cartesius met opvang, onderwijs en sport voor kinderen van 0 tot en met 13 jaar. Zo sluit het kindcentrum met de pedagogische basis aan bij de pijlers van Cartesius.

Er komt een gedifferentieerd en inclusief woonmilieu en een ruimtelijke omgeving waar ontmoeten en bewegen centraal staat. In het plan is ook ruimte gemaakt voor veel variëteit en een groot aantal bijzondere doelgroepen, waardoor er een inclusieve samenleving ontstaat. Ook is erop gelet dat de stadswijk straks een goede mix aan verschillende woningtypen kent, zodat iedereen in elke levensfase een geschikte woning kan vinden en binnen de wijk een wooncarrière kan maken. 

Cartesius

Natuur en Biodiversiteit

Het Cartesius Park wordt een groene oase middenin de wijk met een groene lus rondom Cartesius. Minimaal 30 procent van de wijk wordt groen ingericht om te verblijven en van te genieten en dit groen is er ook om de klimaatadaptatie en biodiversiteit van het gebied te bevorderen. De gevels van de gebouwen zijn voor 15 procent begroeid met groen. Moestuinen worden aangelegd en onderhouden door bewoners en er is voldoende plek om buiten te spelen, te sporten en te ontmoeten. Verder zijn er maatregelen genomen voor waterberging en het voorkomen van hittestress.

CAB – Huiskamer van de Wijk

Het Centraal Autoherstel Bedrijf (CAB) wordt de blikvanger en identiteitsdrager van Cartesius. Het is een gemeentelijk monument. Naast de cultuur- en architectonische waarde is het CAB ook stedenbouwkundig van belang als beeldbepalend gebouw langs de Cartesiusweg en de sporen. De functies in het CAB – gericht op gezond eten, ontmoeting, beweging, zingeving en ontspanning – activeren het gebouw en het omliggende gebied, waardoor het een aantrekkelijke ontmoetingsplek wordt voor bewoners en bezoekers. Het CAB krijgt een stoere opbouw dat met strakke lijnen een mooie balans vormt met de meer klassieke onderbouw. Het ontwerp is van architect Mecanoo.

Bouwen in de bestaande stad is een belangrijke opgave om de stad sterk en voorzieningen in stand te houden. Dit project toont aan dat met respect voor het erfgoed ook boven bestaande monumenten gewerkt kan worden aan de verdichting van de stad. Het CAB krijgt een stoere opbouw. De opbouw staat op kolommen en raakt het bestaande dak niet. Het atrium van de opbouw heeft geen vloer waardoor daglicht tot middenin het oude gebouw komt. Beide gebouwen zijn symmetrisch en vergelijkbaar in omvang. Ze zijn samen één nieuw, alzijdig geheel waarbij soms de één en dan de ander de meeste aandacht vraagt, afhankelijk van waar de kijker staat. De lichtgrijze betonnen banden van de opbouw zijn een verwijzing naar de sterke horizontale lijnen van het CAB. De gevel daarachter is vriendelijk. Verspringende ramen en gevarieerde bamboeplanken maken gebouw het levendig, warm en huiselijk. Voor vogels en vleermuizen zijn nestkasten opgenomen in de gevel van het gebouw.

Cartesius

Delen is de norm

In Cartesius wordt gezonde en duurzame mobiliteit vanzelfsprekend. Er is één parkeerplaats per drie bewoners beschikbaar. In plaats van autobezit wordt gebruik gemaakt van deelmobiliteit, openbaar vervoer en goede fiets- en wandelverbindingen. Bewoners van Cartesius krijgen met behulp van een slim mobiliteitsaanbod aantrekkelijke alternatieven voor de auto en andere mobiliteitsmogelijkheden aangeboden. Ook voor bezoekers van Cartesius wordt het eenvoudig om duurzame mobiliteitskeuzes te maken. Voldoende en comfortabele fietsenstallingen in combinatie met fietspaden en de nieuwe fietstunnel faciliteren de fietser optimaal. Er is een grote fietstunnel onder het spoor voor een directe verbinding met de historische binnenstad. In de eerste twee fases zal een groot aantal deelauto’s in gebruik worden genomen. 

Cartesius is een ontwikkeling van MRP en Ballast Nedam Development in nauwe samenwerking met de Gemeente Utrecht en NS Stations.


Cover S&A GD 2023Stedebouw & Architectuur, thema Renovatie & Herstructurering

Dit artikel verscheen eerder in de derde editie van Stedebouw & Architectuur magazine in 2023. Deze editie verscheen op 7 juli.

Je kunt de hele editie digitaal lezen via onze online bibliotheek. Hiervoor dien je een abonnement te hebben. Nog geen lid? Overweeg dan een abonnement en krijg direct toegang tot alle toekomstige én reeds verschenen edities van Stedebouw & Architectuur.

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.

Meer artikelen met dit thema

descriptionArtikel

Primeur voor online tool die potentie biodiversiteit toont

17 mei om 17:00 uur

Een gezonde biodiversiteit doet heel veel voor de mens. Tot nu toe wordt veelal de huidige biodiversiteit van…

Lees verder »
descriptionArtikel

Tuinstad oplossing voor vervuilde stad en woonproblemen?

10 mei om 14:03 uur

Een eeuw geleden vroegen Floor Wibaut en Hendrik Berlage zich tijdens een conferentie af hoe je een stad mooier…

Lees verder »
descriptionArtikel

Challenge geeft inzicht in vergroeningspotenties

11 apr om 07:30 uur

Hoe groen is jouw stad? Met de Groene Stad Challenge krijgen gemeenten daar een goed inzicht in, zoals blijkt…

Lees verder »
descriptionArtikel

Werksessies natuurinclusief bouwen voor gezonde bewoners

26 mrt om 15:30 uur

Ben je een gebiedsontwikkelaar of projectontwikkelaar en ben je geïnteresseerd in hoe groenvoorzieningen in…

Lees verder »
person_outlineBlog

Rijke biodiversiteit: gunstige invloed op gezondheid

15 feb om 07:30 uur

Biodiversiteit heeft niet alleen betrekking op de planten- en dierenwereld. Een rijke biodiversiteit heeft ook…

Lees verder »
descriptionArtikel

Nieuwe groennorm steden vergt vele miljarden

13 feb om 07:30 uur

Geen enkele bestaande norm in Nederland stelt kwaliteitseisen aan groenvoorzieningen. Mocht er alsnog een…

Lees verder »
descriptionArtikel

Een groen gebouw kent ook bouwkundig groen

7 feb om 07:30 uur

Waaraan moet een groen gebouw voldoen? Leiden de specificaties wel tot voldoende groen? Of wordt het hooguit…

Lees verder »
descriptionArtikel

Nieuw ontwerpparadigma voor de stad met ecosysteemdiensten

23 jan om 11:30 uur

Het klimaat verandert in een hoog tempo en de effecten op de menselijke activiteiten en gezondheid zijn vooral…

Lees verder »