Standaardisatie scholenbouw: vier keer niet hetzelfde

“Wij ontwerpen scholen in heel veel soorten en maten”, begint Sara van Popta. “Die gebouwen bouw je doorgaans voor zestig jaar en dat doe je op basis van een bepaalde onderwijsvisie, die echter steeds vaker verandert. Dat betekent dat wij flexibele gebouwen moeten ontwerpen, die makkelijk aanpasbaar zijn. Het hele onderwijs is sowieso natuurlijk veranderd, met steeds meer kleinere lokalen, grotere leerpleinen en kinderen die in groepjes werken.”

Vier scholen tegelijk

“De uitvraag was dit keer heel bijzonder, want je maakt niet vaak mee dat er een aanbesteding is voor vier scholen tegelijk. Binnen vijf jaar moesten er in de wijk Schothorst vier nieuwe schoolgebouwen komen. De vier besturen besloten bovendien om samen op te trekken in de realisatie van de vier schoolgebouwen. Er werd vanuit hun onderwijsvisie gevraagd om een soort standaard schoolgebouw en een keuzeboek met allerlei elementen en onderdelen.”

“Voor ons was dat een interessante opgave, omdat je erg moet nadenken over het standaardiseren, waarbij je een gebouw toch nog genoeg flexibiliteit geeft. Dat is heel lastig, zeker omdat niet alleen de locaties en kavels van elkaar verschillen, maar ook de stedenbouwkundige randvoorwaarden en, vanuit welstand, de kleuren en materialen. Je kunt en wilt dus niet zomaar overal hetzelfde gebouw neerzetten”, aldus Van Popta, die de eerste drie scholen ontwierp.

“Kindcentrum Talentum en De Regenboog grenzen aan hetzelfde park”, vervolgt Marc Eijkelkamp, de architect van De Regenboog. “Het is dan logisch om ze coherent te ontwerpen. Ze lijken nu iets op elkaar en communiceren met elkaar.” Van Popta vult aan: “IKC Het Park ligt op een andere locatie aan een park. Deze school wordt in hout vormgegeven, want je wilt met je architectuur aansluiten op de natuurlijke omgeving daar.”

Paviljoens en hart

“Onze standaard opzet (zie afbeeldingen onder; red.) begint met paviljoens die qua bouwconstructie helemaal uitgeëngineerd zijn en toch genoeg flexibiliteit geven. De paviljoens hebben een structuur met kolommen en balken en kennen een standaardindeling. Je bent echter vrij om dat in te vullen met kleinere lokalen en groter leerplein of met grotere lokalen en kleinere leerpleinen.

Je kunt ze op elke locatie plaatsen en verbindt de paviljoens met elkaar door een hart. Binnen die structuur kun je altijd je onderwijsvisie kwijt en die ook in de toekomst nog aanpassen”, aldus Van Popta.

‘Als architecten willen we eigen antwoorden geven op vragen over de onderwijsvisie en de plek’

“Met deze visie hebben we de aanbesteding gewonnen, waarna we zijn begonnen met de uitwerking van een Uniform Basisgebouw. Parallel daaraan startte ik ook met het ontwerpen van de eerste school, Kindcentrum De Kei. Daarbij kwamen we erachter dat sommige dingen die we bedacht hadden, toch niet werkten. Daarom kozen we voor extra stramienmaten voor de standaard paviljoens, waarbij we de stramienmaat van de middenbeuk flexibel hielden. Dan kun je een paviljoen ook verbreden en kiezen voor meer dan twee beuken. Een deel van de basisplattegrond ligt vast, maar veel kan nog flexibel ingevuld worden.”

Anderhalf paviljoen

“Als je straks die vier scholen binnenkomt, zie je dat basissysteem echt niet meer”, gaat Van Popta verder. “Bij elke school is de opzet binnen het systeem weer anders, waarbij het hart en een paviljoen vaak in elkaar over vloeien. (...)”

Dit is het eerste deel van het verhaal dat deze maand verscheen in ons nieuwe themanummer Scholenbouw. Abonnees lezen deze hele editie in de Acquire bibliotheek. Neem anders een abonnement en krijg toegang tot al onze uitgaven en themanummers.

Tekst: Ysbrand Visser
Beeld: 19 het atelier