Ruimtelijke kwaliteit realiseren die niet vanzelfsprekend is

De antwoorden strijden om voorrang, als Raymond van Sabben wil duiden wat het meest geslaagd is aan de nieuwbouw van de Rotterdam Business School. Aan het eind van het gesprek komt de conclusie toch wel bovendrijven, wanneer hij opmerkt: “Bij de opening gisteren merkte ik hoeveel positieve energie zo’n gebouw veroorzaakt. Als ik dan zelf door het atrium loop, ben ik ook nog steeds onder de indruk. Wow! Wat een ruimte, bijna een kathedraal.”

Het pand vormt de laatste schakel in een immens gebouw, waaraan Van Sabben namens Paul de Ruiter Architects al eerder werkte. Op een hoekkavel aan de Kralingse Zoom meet het sluitstuk 14.000 vierkante meter. De Rotterdam Business School kent, naast het atrium, verder een nieuwe hoofdingang, café, mediatheek en enkele opvallende connecties met de eerdere gebouwdelen. Daarmee zorgde het ontwerpteam voor een naadloze, bijna intuïtieve integratie ‘tot één werkend gebouw’.

Loopbruggen

Op deze plek stond een kleiner gebouw dat na de beruchte Grenfell Tower-brand gesloten moest worden. Daardoor was een sloop-nieuwbouwscenario nodig voor dit deel van de Hogeschool Rotterdam dat is gevestigd op de Campus Woudestein van de Erasmus Universiteit. Een van de opgaven betrof het verbinden met de andere gebouwen van de hogeschool en ook daarover deelt Van Sabben zijn enthousiasme. “Die delen zijn intern allemaal aan elkaar verbonden, onder meer met loopbruggen, en dat is belangrijk voor het functioneren van de school. We hebben daarom de verdiepingshoogte van het bestaande gebouw aangehouden, zodat je op alle verdiepingen zonder drempels kunt oversteken naar het nieuwe gebouw. Daardoor kun je nu helemaal door al die gebouwen een rondje lopen.”

“Het complex wordt door ongeveer 9000 mensen tegelijk gebruikt en is echt een stad in de stad. Dan heb je het over het functioneren van enorme logistieke stromen en moeten alle gebouwdelen goed met elkaar verweven zijn. Over het naastgelegen bouwdeel dat we in 2017 opleverden, hoorden wij van studenten dat ze het daar zo fijn vinden omdat er zo veel doorzichten en zichtlijnen zijn. En geen doodlopende hoeken. Daardoor is het er sociaal heel veilig.
Het is een behoorlijk kunstje om dat allemaal aan elkaar te knopen, maar de nieuwe plattegrond werkt nu nog beter dan ik verwachtte.
Neem zo’n mooie glazen loopbrug, waardoor je even naar buiten lijkt te stappen en tussen de gebouwen kunt doorkijken. Op zo’n manier heb je steeds een oriëntatiepunt en weet je ook waar je bent.”

Atrium

Het zijn echter niet deze details die het meest opvallen aan het ontwerp, maar vooral het immense atrium. Het atrium vormt het hart van het gebouw en is achter de noordgevel gesitueerd. In feite bevindt dat atrium zich boven de entreehal op de tweede verdieping en is vervolgens liefst vier etages hoog. “In die gevel zijn twee architectuurtalen verwerkt. Enerzijds zie je een gevel met daarachter kantoren en lokalen en anderzijds is het transparante, uitnodigende atrium te zien met de opvallende houten spanten. Overal herken je dat hout, wat een warme, tijdloze en rustige uitstraling heeft.”

“Dat er veel is nagedacht over de sociale veiligheid”, vervolgt Van Sabben, “blijkt goed uit de vele zichtlijnen die vanuit het atrium zijn te trekken. Je kijkt soms dwars door het gebouw heen. Zo loopt er in het atrium een mooie diagonaal en ook vanuit diverse lokalen kijk je door het atrium naar buiten. Overal in het gebouw kun je je ook oriënteren op het atrium. Toch moet je er dan voor zorgen dat je in zo’n gigantisch gebouw ook een menselijke schaal en een gevoel van proportie erin krijgt. Dat is, denk én hoor ik, wel gelukt en daar ben echt het meest trots op. Het gebouw voelt veel intiemer, kleiner en warmer dan het in werkelijkheid is.”

Akoestiek

Van het atrium wil je verder geen holle klankkast maken, dus heeft het bouwteam van de akoestiek een speerpunt gemaakt. “Je kunt daar op diverse plekken werken en dan mag het geen ballenbak worden. Daarom is al het hout dat je ziet, in het hele gebouw, voorzien van micro-perforatie met absorberend materiaal erachter. De akoestiek is vaak een onderschatte factor in zo’n schoolgebouw, maar met deze echt goede oplossing is het verblijf er aangenamer.”

Dat de genoemde glasgevel zo open en transparant kon worden, lag ook aan het feit dat het de noordzijde van het gebouw betrof. Daar is de zoninval en dus de instraling van warmte beperkt. Van Sabben: “Dat bood ons ook de kans om de entree te richten op de Campus Woudestein. Hiervoor zat de ingang altijd verstopt in een hoek van het complex. Door de ingang in het midden van de gevel te situeren, open je het complex naar de wereld. Natuurlijk was het een gelukje dat aan die kant een grote open, glazen gevel kon komen. Aan de zuidkant zou het veel te veel energie hebben gekost om het allemaal te koelen.”

Duurzaamheid

Een Paul de Ruiter-architect zet natuurlijk ook een duurzame handtekening onder zo’n gebouw. Deze school is vooral circulair en energieneutraal geworden, stelt Van Sabben. “De losmaakbaarheid begint met de kolom- en balkenstructuur. De draagconstructie is daarom gemaakt van een losmaakbaar staalskelet met daartussen herbruikbare betonnen kanaalplaatvloeren. Dat zijn zoveel mogelijk vrije vloeren geworden, zodat er weinig obstakels voor de installaties zijn.”

Dit is de eerste helft van het interview met Raymond van Sabben dat deze maand verscheen in ons nieuwe themanummer Scholenbouw. Abonnees lezen deze hele editie in de Acquire bibliotheek. Neem anders een abonnement en krijg toegang tot al onze uitgaven en themanummers.

Tekst: Ysbrand Visser
Beeld: Aiste Rakauskaite