Uit het magazine
Top 10 Slimme en inspirerende ventilatievoorzieningen
“Zeker in deze tijd is er veel aandacht voor een goede ventilatie in schoolgebouwen. Deze Top 10 is een samenstelling van projecten waar ik direct of indirect bij betrokken ben geweest", aldus Ferdie van de Winkel. "Bij deze projecten is op een inspirerende en vindingrijke wijze een invulling gegeven aan de ventilatievoorzieningen of aan de optimalisatie ervan. Zeker de moeite om er kennis van te nemen en u te laten inspireren!”
Basisschool De Vonder, Riel
Nieuwbouw (2017): Geïntegreerd klimaatvloersysteem op basis van verdringingsventilatie
De eerste basisschool die is uitgevoerd met het FLOO Klimaatwerk van Eco Klima. Dit klimaatconcept zoekt de juiste balans tussen gezondheid (ventilatie), comfort (goed regelbare verwarming en koeling) en energiebesparing. Dit alles geïntegreerd in één vloersysteem. Via dit vloersysteem wordt vuile lucht met een hoge CO2-concentratie richting het plafond verdrongen en vervolgens afgevoerd. Daardoor is veel minder ventilatielucht nodig om de luchtkwaliteit te waarborgen.
TU/e-gebouw Atlas, Eindhoven
Renovatie (2018): ’s werelds duurzaamste gerenoveerde onderwijsgebouw
Het gerenoveerde Atlasgebouw (voormalig Hoofdgebouw, bouwjaar 1963) van de Technische Universiteit Eindhoven staat bovenaan de BREEAM-lijst van duurzaamste, gerenoveerde onderwijsgebouwen wereldwijd met een score van 96,1. Deze behaalde prestatie is het resultaat van een combinatie van vele innovatieve en met elkaar geïntegreerde technologieën die hebben geleid tot een gezonde en comfortabele werk- en leeromgeving. Tevens dient het gebouw ook als Living Lab.
Jordan Montessori Lyceum, Zeist
Pilot (2020): ventilatiesysteem met innovatieve koel- en filtertechnieken
Op deze school, gelegen naast een drukke snelweg, draait momenteel een pilot met SchoolVent, een door TNO, Lucam en VFA geïnitieerd ventilatiesysteem dat geschikt is voor (de renovatie van) scholen en kinderdagverblijven. Het bijzondere aan dit systeem is dat de energiekosten voor koeling en filtering 80 procent lager zijn tegen vergelijkbare onderhoudskosten, en dat het tevens voldoet aan Frisse Scholen klasse A voor zowel thermisch comfort, ventilatie als luchtkwaliteit. De tussentijdse bevindingen van deze pilot zijn bemoedigend.
Gezonde Schoolgebouwen Amsterdam
Project (2015-2018): Programma Gezonde Schoolgebouwen Amsterdam (GSA)
Dit gemeentelijke programma is gestart in 2015 met als primaire doel ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk kinderen in Amsterdam les krijgen in een gezonde leeromgeving met voldoende frisse en gezonde lucht. De maatregelen richten zich op goede ventilatiesystemen in de leslokalen (klasse B). Uit het oogpunt van duurzaamheid en ter voorkoming van hogere exploitatiekosten, worden energetische maatregelen getroffen zoals het aanbrengen van zonnepanelen, isolatie en ledverlichting. Inmiddels zijn al meer dan 100 schoolgebouwen succesvol aangepakt!
Stedelijk Gymnasium Piter Jelles, Leeuwarden
Praktijkervaringen Green Deal Scholen: een niet alledaagse oplossing voor het klimaatprobleem
Na een spectaculaire verbouwing tot studiehuis in 2006 waren er in dit Rijksmonument uit 1856 klachten over de temperatuur en tocht. Vanuit natuurkundige principes zijn oplossingen bedacht. De luchtbehandelingskast is uitgezet en in de wanden van de leslokalen zijn openingen gemaakt in combinatie met maatregelen tegen geluidsoverlast. Ventileren gebeurt CO2-gestuurd met automatisch te openen ramen en de temperatuur wordt gereguleerd met dakramen. De luchtlaag van anderhalve meter tussen de stenen buitenwand en de glazen wand van de kas fungeert als buffer.
Eerste Openluchtschool, Amsterdam
Restauratie (2010): Schoolvoorbeeld van het Nieuwe Bouwen
Aan het begin van de 20e eeuw ontstonden de openluchtscholen of buitenscholen. Hier vindt lesgeven zoveel mogelijk in de openlucht plaats. Vaak bedoeld voor kinderen met tuberculose, maar later ook voor andere kinderen, al dan niet met lichamelijke klachten. Een van de meest bekende scholen is de Eerste Openluchtschool voor het Gezonde Kind in Amsterdam. Dit Rijksmonument van Jan Duiker uit 1930 is in 2010 gerestaureerd, en voldoet weer aan de hedendaagse eisen van onderwijs en comfort.
Foto via Shutterstock.com
Vrije school De Kleine Prins, Doetinchem
Nieuwbouw (2011): Hybrideventilatie: natuurlijk ventileren als het kan, mechanisch als het moet
Volgens het principe van hybrideventilatie wordt in deze nieuwbouwschool verse buitenlucht via een ondergronds buizensysteem door grondwarmtewisselaars naar convectorputten in de lokalen gebracht. Daarmee wordt de buitenlucht voorverwarmd of voorgekoeld. De toevoer vindt daarbij plaats via natuurlijke trek in de hoge lokalen (4,5 meter, zonder verlaagd plafond), zonder dat dit leidt tot tochtklachten. Bij te hoog oplopende CO2-waarden worden pas de afzuigventilatoren bijgeschakeld. De GGD Oost-Gelderland ziet het gebouw als ‘best practice’ op het gebied van Frisse Scholen.
Foto door Paul Hoedemakers
Basisschool Neel, Roermond
Aanbouw (2015): Natuurlijke ventilatie in combinatie met een hedendaagse visie op architectuur
Dit opmerkelijk bouwwerk, een aanbouw aan een bestaand Rijksmonumentaal schoolgebouw, geeft een duidelijke knipoog naar de natuur. Alle ruimtes worden op natuurlijke wijze geventileerd, met een continue toevoer van verse buitenlucht. Er is gekozen voor speciale ventilatieroosters met geïntegreerde zonwering, zodat ook een optimale balans ontstaat tussen daglicht, uitzicht en effectieve zonwering. Tevens openen en sluiten de roosters zich automatisch naar gelang de ventilatiebehoefte, zodat geen energie onnodig verloren gaat.
Technovium, Nijmegen
Nieuwbouw (2010): Het onderwijsgebouw als inspiratie en lesmateriaal
Dit markante onderwijsgebouw (ROC, bedrijfsopleidingen) met een futuristische uitstraling is niet alleen bijzonder vanwege haar uiterlijk of de toepassing van betonkernactivering (in combinatie met warmtekoudeopslag) voor het verwarmen en koelen van het gebouw. Extra bijzonder is vooral de zichtbaarheid van de klimaatinstallaties, waaronder de luchtkanalen, en de unieke staalconstructie (vakwerken). Het gebouw probeert zo met deze aansprekende architectuur en zichtbaarheid van de gebruikte technieken, jongeren te interesseren in techniek en ze zo te enthousiasmeren voor een technische studie.
Foto via Shutterstock.com
IKC De Knotwilg, Amsterdam
Nieuwbouw (2020): Een kas op het dak als luchtzuivering
Dit krachtige en alzijdige gebouw is momenteel in aanbouw. Het wordt een herkenbaar IKC dat als blikvanger en baken dient voor de buurt. Opmerkelijk is de daktuin met volwaardige tuinbouwkas. Deze wordt niet alleen gebruikt voor biologieles, maar vormt ook een onderdeel van de installaties. In de winter wordt energie bespaard door de buitenlucht in de kas voor te verwarmen. Daarnaast dient de kas als luchtzuivering en zorgt daarmee voor de aanvoer van extra frisse, gezonde lucht.