Vraag 6: Best practices en lessons learned.

Peter den Biggelaar

Ga op tijd in gesprek met de bewoners: je kunt niet zonder ze en je zou dat ook niet moeten willen. Probeer de overlast zoveel mogelijk te beperken. Het Passiefhuis principe geeft betrouwbare besparingscijfers. Dat is een heel groot voordeel ten opzichte van de EPA-systematiek. We komen nu tot het inzicht dat je de hele EPA-systematiek eigenlijk maar snel moet vergeten, als je richting bewoners afspraken wilt maken over besparingen en huurverhogingen. Niet elke bewoner is overtuigd van de mogelijke energiebesparing. Noem daarom ook het grote andere voordeel van Passiefhuis: het verbeterd comfort. Let daarbij wel op de geluidsoverlast: na renovatie zijn geluiden van buiten vrijwel niet meer hoorbaar, maar daardoor kan geluid tussen buren mogelijk meer naar de voorgrond schuiven.

Casper Heine

Bij het renovatieproject Dolomietenlaan in Tilburg hebben we twee belangrijke innovaties toegepast. Ten eerste zijn de lucht toevoerkanalen van de WTW buiten de bestaande gebouwschil om geplaatst. (Dus tussen het oude binnenblad en het nieuwe houtskeletbouw buitenblad.) Daarnaast hebben we het ook voor elkaar gekregen om de op staal gefundeerde  begane grondvloer ongeïsoleerd te laten. Daarvoor hebben we de geïsoleerde gebouwschil doorgetrokken tot onderkant fundering. Beide maatregelen waren voornamelijk bedoeld om de bewoners te ontlasten. Geen onnodige aanpassingen in  de woning! Dit soort oplossingen waren er niet geweest zonder een nauwe samenwerking tussen de passiefhuisadviseur, de opdrachtgever, de aannemer, de houtskeletbouwer en de installateur. En dat is eigenlijk meteen de belangrijkste lesson learned: passief renoveren doe je in (bouw)teamverband!

Peter den Biggelaar

Hierbij wil ik benadrukken dat het succes afhangt van de bewoner en hoe met name de hoofdaannemer tijdens de uitvoering met de bewoner omgaat. In het project Dolomietenlaan heeft dat tot tevreden bewoners geleid.

Andries Laane

Bij passief renoveren concentreren we ons op woongenoegen. Er zijn veel vooroordelen op dit punt. Passief renoveren is nergens een beperking voor heerlijk wonen: passiefkozijnen, driedubbel glas maar maximaal daglicht + glasoppervlak, balansventilatie + wtw maar alle ramen kunnen open. Inblaas ventilatielucht maar geen verlaagde plafonds (alleen in dienstruimtes). Het is doodstil binnen, dus ook geen lawaai van de ventilatie en super geluidsisolatie naar de buren. Warmwater door een zonneboiler, maar oneindig warm water door een combiketel. Automatische buitenzonwering (anders wordt je huis te warm), maar handmatig te overrulen. Geen warmteverlies, maar koud slapen kan (door isolatie van tussenwanden/vloeren en radiatoren in alle vertrekken. 

Arjan Vellekoop

Ik ben betrokken geweest bij de renovatie van de Sleephellingstraat in Rotterdam. Het eerste Passief Renovatieproject van Nederland. De interesse voor dit project was en is nog steeds enorm. Twee jaar na de oplevering hebben we het energieverbruik van de bewoners nog eens geanalyseerd. Sommige bewoners besteden maandelijks ongeveer € 10,- voor hun warm tapwater en eenzelfde bedrag voor hun verwarming. Natuurlijk komt daar nog het gebruik van gas voor koken en de water- en elektriciteitsrekening bij, maar veel bewoners zijn totaal voor minder dan € 70,- per maand klaar. En dat voor een woning van bijna 100 jaar oud! Als je je realiseert wat je dan bespaart aan energiekosten, dan moeten we toch onmiddellijk aan de slag met de rest van de Nederlandse woningvoorraad, want energie wordt steeds schaarser en zal nooit meer goedkoop worden.

Peter den Biggelaar

Ook de eerste besparingsresultaten van Dolomietenlaan wijzen uit dat Passief succesvol is.

Chiel Boonstra

De renovatie van woningen in de wijk de Kroeven in Roosendaal is het voorbeeld van passief renoveren. De eerste meetresultaten lijken veelbelovend. De bij het project betrokken marktpartijen werken in ketenverband verder aan nieuwe toepassingen. In het project Dolomietenlaan heeft een ander consortium innovaties doorgevoerd in een overigens vergelijkbare aanpak. In het Europese onderzoeks- en demonstratieproject E2REBUILD waar Trecodome actief in betrokken is, wordt het proces van toepassing van prefab elementen in verschillende woningcomplexen verder gestroomlijnd.

Reageren op deze discussie? Mail uw reactie naar de redactie van Stedebouw & Architectuur.

Bekijk ook de reactie op vraag 1: Wat en waarom passief renoveren?

Bekijk ook de reactie op vraag 2: Belangrijkste maatregelen en ingrepen

Bekijk ook de reactie op vraag 3: Type en selectiecriteria

Bekijk ook de reactie op vraag 4: Belemmeringen in de praktijk

Bekijk ook de reactie op vraag 5: Passief renoveren de standaard