Vraag 4: Risico en verantwoordelijkheid

Peter van de Leur

Neen, het nieuwe Bouwbesluit heeft nog hetzelfde karakter als de voorgaande versies. Ik verwacht dat die nieuwe visie pas echt tot ontwikkeling kan komen door stimulering van het ‘volwaardige’ beroep op gelijkwaardigheid; de stimulering zou kunnen gebeuren door  het scheppen van de benodigde randvoorwaarden:  opschroeven van deskundigheidsniveau bij alle partijen, ontwikkelen van methodieken, wegnemen van gemeentelijke bevoegdheden.

Een serieus probleem voor de brandveiligheid als vakgebied betreft het opleidingsniveau van de deelnemers. Nog steeds is brandveiligheid geen onderdeel van de bestaande bouwtechnische opleidingen, waardoor op alle niveaus beslissingen over brandveiligheid worden genomen zonder inbreng van deskundigheid op dat terrein. Het terrein wordt dan ook beheerst door pseudodeskundigen, met alle kwalijke gevolgen van dien.

Jacques Mertens

Tja, minder regels lijkt in het Bouwbesluit te zijn vertaald in minder tekstregels, niet zozeer in minder regelgeving. Er is wel sprake van een verschuiving van verantwoordelijkheid naar 'de burger' ofwel de gebruiker of eigenaar van een gebouw (men is tegenwoordig aansprakelijk voor gebouwgebreken), maar dat is niet altijd reëel. Er kan immers ook sprake zijn van fouten in de vergunning of gebrekkige controle (ook door de overheid) tijdens de bouw. Maar het belangrijkste probleem is dat er weinig ruchtbaarheid is gegeven aan de verschoven verantwoordelijkheid. Het gevolg is (of kan tenminste zijn) dat er per saldo minder wordt gecontroleerd dan vroeger. De overheid doet het niet meer (of in elk geval steeds minder), de gebruiker/eigenaar (nog) niet. De samenvoeging van de oude bouwverordening (het Gebruiksbesluit) met het Bouwbesluit reflecteert wel de nieuwe visie, maar, zoals aangegeven, is dat nog niet voldoende.

Paul Biersteker

Op een aantal punten zie je die nieuwe visie inderdaad terugkomen, bijvoorbeeld: het vervallen van de bezettingsgraadklassen eisen, eisen zijn gesteld op basis van het daadwerkelijk aantal aanwezige personen Het vervallen van de eis van brandmeldinstallaties in bijvoorbeeld studentencomplexen.

De verschillende eisen tussen bestaande bouw en nieuwbouw zijn niet te verklaren. Kennelijk worden voor bestaande bouw hoger risico’s geaccepteerd dan voor nieuwbouw. Vanuit corporatie-risicoperspectief gezien ben ik hier toch niet ontevreden mee. Al ben ik me bewust van het feit dat  de eisen aan bestaande bouwwerken zijn bedoeld als bodemniveau. Een corporatie heeft echter beperkte middelen. Er ontstaat zo meer ruimte om de veiligheidseuro daar te besteden waar het op korte termijn de meeste bijdrage levert aan verhoging van het veiligheidsniveau. Zo wordt de investeringsruimte die wordt gegeven om minder dure BMI’s aan te brengen bij kamergewijze verhuur bij Ymere gebruikt om versneld de risicodoelgroepen, zoals kinderdagverblijven, zorginstellingen, logies, bedrijfsverzamelgebouwen aan te pakken qua (brand)veiligheid. De brand in een zorginstelling in Nieuwegein onlangs onderstreept de noodzaak daarvan.

Peter van de Leur

Meen je dit? Ik zie hier twee dingen die mij niet correct lijken:

• - bedrijfsverzamelgebouwen en logiesgebouwen behoren samen tot de groepen met even hoge risico’s 

- de zeer beperkte investeringsruimte die ontstaat door een lagere eis bij kamerverhuur verdeel je over de andere doelgroepen om daar een significante bijdrage aan de veiligheid te geven.

Aldo de Jong

De mogelijkheid om op basis van gelijkwaardigheid oplossingen te formuleren, in het oude maar ook in het nieuwe Bouwbesluit biedt kansen, ook voor risicogerichte benaderingen. Hoewel die dan wel nog getoetst moeten worden aan de gelijkwaardigheid met de algemeen geldende voorschrijvende regels en niet integraal binnen het brandveiligheidsconcept van een gebouw.

Toch ben ik er van overtuigd dat risicodenken in brandveiligheid binnen vijf jaar al een veel belangrijker rol zal innemen in het brandveiligheidsdenken over gebouwen. Op basis van gelijkwaardigheid kan dit al worden toegepast. Binnen tien jaar wordt risicodenken voorzichtig opgenomen in de regelgeving. Maar daarmee ben je er nog niet, want, zoals ik eerder ook al zei, gaat brandveiligheid verder dan de wettelijke regels. Ik hoop dat alle aspecten van brandveiligheid steeds vaker zullen worden meegenomen in bijvoorbeeld het opstellen van Programma’s van Eisen. Bouwbesluiteisen vormen daar een onderdeel van.

Wico Ankersmit

Het is duidelijk dat er de komende jaren veel zal veranderen op het gebied van de rol van de overheid binnen het omgevingsrecht. En het gaat sneller dan we wellicht denken. De rol van de overheid zal in Nederland steeds meer gaan richting landen zoals Duitsland en België. De verantwoording verplaatst zich steeds meer naar eigenaar en gebruiker, die de bij hun gelegde risico’s moeten gaan onderbrengen bij verzekeraars. De bepalende rol van de verzekeraar binnen de brandveiligheid zal dan ook snel toenemen. Denk hierbij aan vormen  zoals TIS (Technical Inspection Service). Ook in het nieuwe Bouwbesluit zien we die terugtrekkende rol van de overheid terug. Het benadrukken van de eigen verantwoordelijkheid, ook in art. 1a van de Woningwet, mondt echter niet systematisch uit in een risicogerichte benadering in het nieuwe Bouwbesluit op een paar punten na.

Ynso Suurenbroek

Risicogericht denken en handelen, niemand weet wat dat is. Risico zegt iets over kansen, maar als je die kansen heel klein maakt, dan hoef je dus niks te doen? Afdeling restrisico? Wie bepaalt dat, op grond waarvan? En vooral, wie draagt dan de verantwoordelijkheid? En B&W moeten dan vaststellen of de voorgestelde risico’s realistisch zijn?

Peter van de Leur

Inderdaad, het risico op een bepaald gevaar wordt acceptabel klein door de kans erop klein genoeg te maken, en de effecten ervan ongemoeid te laten. Dat zal alleen niet altijd mogelijk zijn omdat je lang niet altijd alle factoren die de kans bepalen in de hand hebt. Ynso heeft gelijk dat er nog wel wat water door de Rijn stroomt voor we een voldoende uitgewerkt systeem hebben, maar in de tussentijd kunnen we wel degelijk al met toepassing op deelaspecten zinnige oplossingen opstellen.

Net als voor andere vormen van gelijkwaardigheid zal de gemeente ook voor de risicobenadering vaak niet in staat zijn om de voorstellen op hun merites te beoordelen. Het bevorderen van de risicobenadering vereist daarom andere vormen van toetsing en borging.

Reageren op deze discussie? Mail uw reactie naar de redactie van Stedebouw & Architectuur.

Bekijk ook de reactie op vraag 1: Waarom nieuw Bouwbesluit?

Bekijk ook de reactie op vraag 2: Plussen en minnen

Bekijk ook de reactie op vraag 3: Rolverdeling brandveiligheidsvraagstuk