Vraag 4: Nieuwbouw en krimp

Helma Born

Voor nieuwe gebouwen in krimpgebieden is flexibiliteit cruciaal. Krimp, vergrijzing en ontgroening vragen om een flexibele inrichting zodat functies in de loop van de tijd kunnen wijzigen of kunnen worden toegevoegd. Daarnaast zijn sommige voorzieningen echt maar 10 of 15 jaar nodig. Ik denk dat we er aan moeten wennen dat het veel gewoner zal worden om tijdelijke gebouwen neer te zetten, maar wel van een goede kwaliteit.

George de Kam 

Anticiperen kan door levensloopbestendig te bouwen, en door relatief ruim te bouwen (grond is goedkoop), particulier opdrachtgeverschap en eigenbouw stimuleren. Een zekere overmaat aan ruimte biedt ook mogelijkheden voor ander gebruik in de toekomst. Nieuwe infrastructuur lijkt me niet zo vaak aan de orde, wel slim benutten van bestaande.

Anne-Jo Visser

In veel krimpgebieden zijn met name de jaren zeventig en tachtig seniorenwoningen moeilijk verhuurbaar. Ouderen wonen liever in drempelvrije woningen, die geschikt zijn voor zorgverlening aan huis. Architecten kunnen een rol spelen door geschikte huisvesting van (zorg)woningen en zorgaccommodaties te ontwerpen. Bij zorgaccommodaties is een trend waarneembaar naar concentratie van veel verschillende soorten functies. De architect heeft dan de rol om dit zo slim mogelijk te ontwerpen, zonder dat er ruimtelijke conflicten tussen functies in één gebouw gaan ontstaan. Dat betekent goed luisteren naar alle verschillende opdrachtgevers en met een dosis creativiteit slim ontwerpen.

Ulrike Weis ten Elsen

In de architectuur zie ik kansen voor grotere differentiatie en flexibiliteit in de typologieën. Ik denk bijvoorbeeld aan kangaroo-woningen, waarbij een zelfstandige kleinere seniorenwoning gekoppeld wordt aan een gezinswoning, of woningen met ‘zorgkamers’ op de begane grond, of au-pair woningen gekoppeld aan gezinswoningen, mantelzorgwoningen et cetera. Toekomstbestendige gebouwen kunnen deze wisselingen in levensfase en functies opvangen.

Bauke Tuinstra

Nieuwbouw blijft noodzakelijk omdat niet gewilde woningen moeten worden vervangen door ruime en aantrekkelijke woningen in een groene omgeving. Dit is nodig om dorpen aantrekkelijk te houden of te maken. En vooral een vitaal dorp met karakter is het waard om in te investeren. Deels zullen de kosten hiervan gedekt moeten worden door de kwaliteitsverbetering te verzilveren. Maar de overheid en corporaties kunnen niet buiten beeld blijven.

Wij pleiten voor een stedenbouw en architectuur die start bij de bestaande context en daarop voortborduurt. Door de opgave open te benaderen ontstaan geen starre eindbeelden, maar juist doorzichten naar mogelijke toekomsten. Met het betrekken van belanghebbenden ontstaat zo een soepel proces.

Plannen zijn flexibel en aan te passen aan nieuwe omstandigheden. Door hun verankering in de huidige context behouden deze plannen in altijd hun identiteit. Een half gerealiseerd plan is ook af, als een logische stap in de ontwikkeling van een dorp.

Ulrike Weis ten Elsen

Op stedenbouwkundig niveau is een duidelijke en heldere visie belangrijk als drager en leidraad voor toekomstige ontwikkelingen. Anders dan de concrete ontwerpen van de afgelopen jaren legt een strategisch ontwerp ontwikkelingslijnen vast. Ontwikkelingslijnen bieden enerzijds ruimte voor wisselende programmering en een veranderende maatschappij en concentreren aan de andere kant op de potentie van de plek.

Bauke Tuinstra

Alleen aantrekkelijke dorpen zullen aantrekkelijk voor bewoners blijken. Kijk naar wat de onderscheidende kwaliteit van je dorp is en versterk je identiteit. Het gaat er om de kwaliteit van de leefomgeving blijvend te verbeteren. Om de identiteit, kwaliteit en leefbaarheid van dorp te versterken. Uiteindelijk profiteert iedereen daarvan.

Helma Born

De blauwdrukplannen zijn inderdaad voorbij, plannen moeten flexibel zijn. Het is belangrijk een visie te hebben voor een gebied met een flexibel kader dat duidelijkheid biedt én ruimte geeft aan verschillende functies in de tijd. ‘Slim programmeren’ betekent op verschillende niveaus voorzieningen afstemmen. Het is belangrijk om samen met betrokken partijen periodiek te bespreken welke programma’s en projecten lopen en aan welke, eventueel nieuwe initiatieven, ruimte kan worden geboden binnen de visie en het vastgestelde kader.

Reageren op deze discussie? Mail uw reactie naar de redactie van Stedebouw & Architectuur.

Bekijk ook de reactie op vraag 1: Sociale samenhang en zorg in krimpgebieden

Bekijk ook de reactie op vraag 2: Welke strategie en waarom

Bekijk ook de reactie op vraag 3: Welke maatregelen zijn nodig

Bekijk ook de reactie op vraag 5: Rol in proces