Vraag 4: Belangrijke drempels?

Daniel Goedbloed

Een drempel voor het aanleggen van groene daken op bestaande gebouwen is vaak de dakconstructie. Zonder bouwkundige aanpassingen is het in veel gevallen niet mogelijk om meer dan alleen een mos-sedum dak aan te leggen. Voor nieuwbouw is het dus zaak om nu al te anticiperen op toekomstig ander gebruik van het dak.

Peter Teeuw

Het ontbreken van een uniforme regelgeving is een drempel! Een uniforme regelgeving is gewenst. Doordat iedere stad in Nederland een eigen subsidieklimaat heeft en overal de regels anders zijn wordt het voor bedrijven – die begroeide daken leveren – een sport om aan te tonen dat hun product aan de subsidieregels voldoet. Tijd die ze beter zouden kunnen besteden aan het innoveren van hun producten om de producten nog beter bij te laten dragen aan de gewenste maatschappelijke effecten. Daarvoor moet de bureaucratie omlaag en moeten de regels helderder worden. Onlosmakelijk hiermee verbonden is een uniforme certificering, de bepalingsmethode hoe je aantoont hoeveel water een dak vasthoudt, wat een dak bijdraagt aan vermindering van hittestress of welk effect dan ook moet eenduidig zijn. Wat sommige effecten betreft zal nog veel onderzoek nodig zijn, bijvoorbeeld de effecten op de fijnstofproblematiek.

Ronald Schilt

Technisch gezien zijn er verschillende aandachtspunten zoals constructieve sterkte en toegankelijkheid en veiligheid. Maar deze zijn, met enige creativiteit, goed op te lossen. Daarnaast is het wenselijk dat vanuit het gemeente, Bouwbesluit en Welstand niet naar het dak als sluitpost wordt gekeken maar dat er prikkels komen die opdrachtgevers stimuleren om daadwerkelijk het dak als extra verdieping te gaan beschouwen. Het zou goed zijn dat er bij nieuwbouw voor gezorgd wordt dat het dak in een later stadium relatief eenvoudig (= met relatief lage kosten) in te vullen is als extra verdieping voor een van genoemde functies. Belangrijkste uitdaging is om een financiële meerwaarde te creëren. Bijvoorbeeld door extra huur/verkoopopbrengsten, opbrengsten uit zonnepanelen, en lagere aansluitkosten/leges wanneer op het dak een bepaalde waterberging wordt voorzien. 

Stef Janssen

Wat we nodig hebben zijn investeringsarrangementen die niet vastgoed gerelateerd zijn maar gerelateerd aan een meer dynamisch (dus meer klimaatafhankelijke en tijdafhankelijke) woonlastenbenadering. En wat we nodig hebben is een rijksoverheid die de samenleving een infrastructuur biedt waardoor het nu al mogelijk is om met daadkracht op langere termijn voor te investeren tegen lage rente!

Onze Nederlandse korte termijn benadering, van vastgoed in het algemeen en daklandschappen in het bijzonder, maakt ons op het vlak van duurzame ontwikkeling nodeloos kansarm! Het andere probleem is dat we ons niet aan onze R&D-cultuur weten te ontrekken. We blijven ontwikkelen zonder iets te doen. Dakinnovatie moet je doen! Niks meer, niks minder! We zijn te verwend met ons aardgas om aan dakinnovatie te doen. Daarmee is de Nederlandse daktransitie in sterke mate afhankelijk van het verloop van de Nederlandse energietransitie.

Marc Verheijen

Op het moment dat investeringen terug te verdienen zijn, zal haast elke ondernemer iets met zijn dak gaan doen. En als hij het niet zelf wil doen, zal hij graag zijn dak onder de goede voorwaarden willen leasen aan een andere firma die er geld mee gaat verdienen. In theorie zou dat ook voor productiedaken kunnen waar stadslandbouw voldoende geld oplevert voor de dakboer die daarmee de huur van het dakvlak kan betalen. Gezien de Nederlandse situatie waar sprake is van kleine steden en veel, voor landbouw perfect ommeland verwacht ik daar echter niet veel van.

Matthijs Bourdrez

Een nieuwe aanpak vraagt om begripsvorming. Zowel bij de particulier als bij het bedrijfsleven bestaat nog veel ongeloof en onbegrip van de voordelen (en nadelen) van groene daken. Groene daken kunnen naast de ecologische en economische voordelen, ook gezien worden als een vorm van kunst. De meerwaarde van groene daken is tot nu toe voornamelijk bekend bij de specialisten. De kunst is nu deze wetenschap over te brengen op de (potentiële) gebruiker. Doe dat met een heldere boodschap, laagdrempelig, in hapklare brokken, met wat opstart stimulering (subsidie) en het groene dak zal gemeengoed worden.

Peter Teeuw

Hierbij een opmerking. Het gaat niet alleen om een heldere boodschap, maar ook om de juiste informatie. Vooral om teleurstellingen (en negatieve publiciteit) te voorkomen. Om die reden heb ik met Christoph Maria Ravesloot het pas gepubliceerde boek, Begroeide daken na 2010, geschreven (zie rubriek Bouw In Druk achterin deze editie – red.).

Matthijs Bourdrez

Een drempel om te kiezen voor groene daken is vaak ook het gebrek aan een stevig dak. De Dakdokters hebben met het Donordak nu ook een ‘groene’ oplossing voor de daken van alle utilitaire gebouwen van staal skeletbouw en dun gedimensioneerd beton. Het Donordak is een ‘groen’ dak van afgeschreven kunstgras dat hergebruikt wordt door het op de zwakkere daken te leggen en af te vullen met olivijn. Zo wordt het kunstgras niet onnodig afgevoerd naar de vuilverwerking maar krijgt het een tweede leven op het dak en beschermt zo het dak tegen veroudering. De ruimtes onder het dak worden gekoeld en het olivijn bindt CO2 uit de atmosfeer.

Door het ontwikkelen van verschillende oplossingen voor het daklandschap zal er een diversiteit ontstaan die vergelijkbaar is met de stad op begane grond niveau. Dit vormt natuurlijk een geweldige ontwerpopgave.

Stef Janssen

Nederland heeft een zeer jonge woningvoorraad waarvan veel daklandschap geschikt is voor gebruik. We kunnen deze daken vergroenen zonder dat we beperkt worden door constructieve problemen. En we kunnen veel meer water bufferen en vertraagd afvoeren dan veelal wordt gedacht. Voor het inzetten van dat daklandschap moeten we onze horizon verbreden en verdiepen. Die horizon levert een buitengewoon uitdagende ontwerpopgave op die veel meer ‘vergeten’ daklandschap, overigens ook utilitair daklandschap, sexy maakt.

Als bovendien traditionele groendaksystemen ter discussie worden gesteld ontstaan er, op basis van ecological engineering, vele nieuwe mogelijkheden voor vergroeningscampagnes. Zelfs stalen daken zijn beter duurzaam te gebruiken dan tot nu toe werd gedacht. De toekomst van het Nederlandse daklandschap wordt ontsloten met het radicaal doorbreken van de huidige status quo in de dakenmarkt.

Investeringen zoals die nodig zijn voor het daklandschap van de 21e eeuw komen tot nu toe onvoldoende tot hun recht omdat er te veel wordt nagepraat in plaats van nagedacht. Wat we nodig hebben is een gebiedsgerichte aanpak. Die zal kansrijke investeringen mogelijk maken. We zullen dakinnovatie en ecological engineering beter in moeten zetten voor gerichte investeringen in de bestaande gebouwde omgeving. Want juist ook het bestaande daklandschap is het daklandschap van de toekomst!

Reageren op deze discussie? Mail uw reactie naar de redactie van Stedebouw & Architectuur.

Bekijk ook de reactie op vraag 1: Toekomst daken?

Bekijk ook de reactie op vraag 2: Belangrijkste beweegredenen?

Bekijk ook de reactie op vraag 3: Nodig voor veranderingen?