Vraag 3: Belemmeringen en succesfactoren

Guus Verduijn

Bepalend wordt de mate van marktsturing door de overheid en het daaraan verbonden instrumentarium. Is de overheid in staat zich terughoudend op te stellen nu maatschappelijke organisaties en marktpartijen moeten zoeken naar nieuwe vormen van zorgvastgoed en financieringsmodellen.  Scheiden van Wonen en Zorg vraagt om een faciliterende overheid annex  verzekeraars.  Mocht de overheid alsnog  sterk willen sturen dan horen daar ook passende juridische en financieringsarrangementen bij.    

Josephine Dries

Daar past de overheid ook enige bescheidenheid en realisme: in de woningmarkt is het devies dat je ongeveer 1% van de woningvoorraad per jaar kunt omvormen. Het tempo dat het zorgkantoor nu aanhoudt is (althans in Rotterdam) een reductie van 12% op ZZP1+2 in 2013.

  

Daniëlle Harkes

Doorgaan met extramuraliseren van zorg, dus steeds meer zorg thuis leveren, is een lijn die al jaren geleden is ingezet en die ook onderschreven wordt door de branche. De laatste 10 jaar is de capaciteit van verzorgingshuizen en verpleeghuizen niet gegroeid terwijl het aantal ouderen wel veel groter is geworden. Er wordt dus al veel langer zelfstandig thuis gewoond en dat is ook wat ouderen graag willen. Dat blijkt uit elk woonwensen onderzoek dat er onder ouderen gedaan wordt. De waarde van de eigen woonomgeving is zeer hoog. Wat het lastig maakt is dat er nu sprake is van een snelle invoering door de afbouw van de zorgzwaartepakketten 1-2 per 2013 en 3 per 2014. Dat betekent dat er geen sprake is van een geleidelijke verschuiving naar zorg thuis maar van een abrupte overgang. Met bestaand vastgoed kun je niet zo makkelijk reageren op abrupte veranderingen. Zeker niet als de woningmarkt op slot zit en het erg lastig is om investeringen gefinancierd te krijgen. De angst is dat er voor minder zelfredzame ouderen een gat valt als ze niet meer naar het verzorgingshuis kunnen en er nog geen alternatieven ontwikkeld zijn. 

 

Gerard van Bortel

De belemmeringen zijn grotendeels al bij de beantwoording van de twee eerste vragen naar voren gekomen.  Succesfactoren liggen vooral op het terrein van duurzame samenwerking tussen zorgleveranciers en de eigenaren en beheerders van het zorgvastgoed (bijvoorbeeld woningcorporaties). Aangezien risico’s maar beperkt zijn af te dichten met contracten of garanties, zal veel afhangen van het vertrouwen dat partijen in elkaar hebben. Dit pleit voor vaste samenwerkingsrelaties tussen specifieke zorgleveranciers en specifieke leveranciers van zorgvastgoed. Partijen weten wat ze aan elkaar hebben en de samenwerking is gebaseerd op wederkerigheid en vertrouwen. Dat klinkt idealistisch, maar er zijn veel van dergelijke samenwerkingsverbanden tussen zorgleveranciers en woningcorporaties. Marktwerking kan juist funest zijn voor dergelijke samenwerkingsrelaties.

Josephine Dries

Mee eens, maar tegelijkertijd is die marktwerking al lang gaande. In grotere gemeenten (zoals bij ons in Rotterdam) komt het gewoon voor dat binnen een wooncomplex verschillende zorgpartijen hun diensten verlenen. Dit zal alleen maar groeien, naarmate meer ZZP’s in een extramurale setting geleverd worden. Ook op plekken waar één bepaalde zorgleverancier in directe nabijheid van seniorenwoningen is gevestigd. Mensen kiezen zelf.

 

René Middelkoop

Onder het voormalige bouwregime werd nauwelijks een beroep gedaan tot samenwerking op het gebied van zorgbouw. Het nieuwe beleid vergt samenwerking. Samenwerking is dan ook de sleutel tot succes! Tegelijkertijd is het complexer geworden, aangezien elke participant toch altijd zijn eigen belangen heeft. Daarnaast zien wij het probleem ontstaan dat niemand echt ‘eigenaar is’ van het probleem en blijven noodzakelijke initiatieven liggen. Gemeenten kunnen hierbij een veel grotere rol gaan spelen. Bij samenwerkingsverbanden moeten de doelstellingen gezamenlijk op basis van vertrouwen en transparantie vastgesteld te worden. Het is goed om daarbij alle afzonderlijke belangen goed in beeld te krijgen. Een onafhankelijke pragmatisch ingestelde procesbegeleider is daarbij noodzakelijk.

 

Josephine Dries

Ik zou zeggen “moeten”. De cliënt (lees: de burger) is feitelijk de opdrachtgever. De belangen van de burger worden vooral door de gemeente vertegenwoordigd.

 

 

Daniëlle Harkes

Dat er geen samenwerking was, daar ben ik het niet met Rene eens. We kennen heel wat voorbeelden van samenwerking tussen gemeente, woningcorporatie en zorg- en welzijnsorganisaties bij de ontwikkeling van zorggebouwen die ook een functie voor de omliggende buurt vervullen. Dat het niet altijd makkelijk gaat ben ik met hem eens. We hebben daar een paar jaar geleden nog een mooie film over gemaakt waarbij het samenwerkingsproces met alle hobbels die daar bij op kunnen treden treffend in beeld is gebracht. Het Boekje van Ellen heet die film. De trailer is op onze site te bekijken, www.kcwz.nl.

 

Josephine Dries

Belemmeringen: vastgoed is star, het laat zich niet snel omvormen, en mocht dat al het geval zijn, dan tegen niet geringe kosten. Linksom of rechtsom, het verouderde maar nog niet afgeschreven zorgvastgoed levert een financiële aderlating op. Uiteindelijk komt dit, in termen van maatschappelijke kosten en baten, bij de burger terecht. Het tempo waarin veranderingen plaatsvinden bepaalt de prijs en de verdeling. Als het tempo hoog is, levert het voor de corporatie bijvoorbeeld een hoog faillissementsrisico van de zorginstelling (huurder) op, waarna een onverhuurbaar pand resteert waarin geïnvesteerd moet worden, of zelfs gesloopt. Dit beperkt vervolgens het investeringsvermogen in woningen. Een extra belemmering die wij constateren bij zorginstellingen is de vrees dat de NMA negatief zal oordelen over de wijze waarop concurrerende partijen in een gebied de markt benaderen. Succesfactoren: samenwerking tussen spelers wordt gestimuleerd, wat zou kunnen leiden tot innovaties. Een bestendige wetgever, in termen van voorspelbaarheid van wijzigingen in regelgeving is ook een belangrijke factor.

Reageren op deze discussie? Mail uw reactie naar de redactie van Stedebouw & Architectuur.

 

Bekijk ook de reactie op vraag 1: Veranderingen zorgvastgoed

Bekijk ook de reactie op vraag 2: Betekenis nieuw  beleid

Bekijk ook de reactie op vraag 4: Stimuleert het beleid zorggeïntegreerde gebiedsontwikkelingen?