Vraag 2: Plussen en minnen

Paul Biersteker

Eindelijk zijn alle technische voorschriften geïntegreerd in één Besluit. Dat maakt de samenhang tussen de voorschriften een stuk helderder. Je loopt hierdoor minder snel het risico voorschriften over het hoofd te zien. Andere plussen zijn:

• Eenvoudige en uniformere voorschriften.

- Minder voorschriften (reductie met ongeveer 1/3).

- Eisen voor verbouwingen zijn duidelijker geworden. Verbouwniveau is zonder tussenkomst van gemeente te bepalen.

- Eisen voor indeling in brandcompartimenten duidelijker.

- Volstaan kan worden met één vluchtroute, tenzij de gevaarsituatie dat ter plaatse niet toelaat (risicoafweging).

- Bij kamergewijze verhuur kan de Brand Meld Installatie (BMI) worden vervangen door doorgekoppelde rookmelders.

- In principe geen gevolgen voor bestaande bouw.

- Bezettingsgraadklassen vervallen. De nieuwe eisen houden rekening met het werkelijk aantal personen dat aanwezig kan zijn. 

Jacques Mertens

Ik juich het nieuwe Bouwbesluit niet toe. Als voordeel zie ik vooral dat het gebruik van een gebouw beter is geïntegreerd. De nieuw gekozen systematiek is echter voor de praktijk nogal ongelukkig gekozen. Het valt te betreuren dat de oude rookcompartimentering wordt vervangen door een nieuwe vorm van subbrandcompartimenten. Dit gaat absoluut ten koste van de begrijpelijkheid. Ook de gedachte dat volstaan kan worden met één vluchtmogelijkheid (waaraan dan wel zwaardere eisen worden gesteld) – wat Biersteker een plus vindt – staat haaks op wat je feitelijk zou willen, namelijk het huidige uitgangspunt dat er altijd twee vluchtmogelijkheden moeten zijn en dat je een 'straf' krijgt als er maar één is.

Minder regels is op zich wenselijk, maar als die dan (nog) complexer zijn geformuleerd dan de huidige zal dat leiden tot ongewenste interpretatieverschillen. Dit gaat ook ten koste van de rechtszekerheid. Er zijn diverse gemiste kansen aan te wijzen, of liever: door verschillende deskundigen aangewezen. De plussen lijken helaas niet op te wegen tegen de minnen.

Peter van de Leur

Het zal duidelijk zijn uit mijn eerdere opmerking dat ik het nieuwe Bouwbesluit niet toejuich. Om toch met wat plussen te beginnen: één belangrijk ‘veiligheidsgat’ wordt tot enige hoogte gedicht door in meer gevallen te eisen dat vluchten via beschermde verkeersroutes loopt. Ook het verlaten van de onzalige bezettinggraadklassen is positief. 

Belangrijke minnen zijn:

- Opvang- en doorstroomcapaciteit van trappenhuizen en opvangruimten is niet geregeld, om ondoorgrondelijke redenen wordt de nieuwe NEN 6089 die daarvoor is ontwikkeld niet aangewezen.

- De formulering van de eisen ten aanzien van onafhankelijke vluchtroutes is onnavolgbaar, en gaat oeverloze discussies opleveren.

- De bestaande onduidelijke eisen aan de materiaalkarakteristieken van bouwconstructie, aankleding en versiering blijven bestaan.

- We leven al jaren met min of meer kreupele bepaling van de rookwerendheid van deuren, in afwachting van de Europese beproevingsmethode. Die is er nu al bijna 10 jaar, maar nog wordt die niet aangewezen.

- Niet-besloten ruimten, en ‘personen aangewezen op een route’ leiden nog steeds keer op keer tot zinloze discussies. Dat blijft zo.

- De bevoegdheid om voorstellen van gelijkwaardige oplossingen te beoordelen blijft liggen bij de gemeente. Daar ontbreekt het aan deskundigheid om complexe oplossingen correct te beoordelen. Dat is er de oorzaak van dat een beroep op gelijkwaardigheid nooit zijn belofte heeft kunnen waarmaken, en feitelijk massaal door het bevoegd gezag de nek wordt omgedraaid. Hierin verandert niets.

Aldo de Jong

Pluspunt is dat heel veel wetgeving beter op elkaar is afgestemd, zowel landelijk als Europees: landelijk betekent het nieuwe Bouwbesluit dat locale eisen uit de gemeentelijke bouwverordening en uit het Gebruiksbesluit vervangen zijn door landelijk geldende regels. Brand- en rookklassen worden straks volgens de Europese definities in het Bouwbesluit opgenomen. Dat maakt de vergelijking van de brandeigenschappen van internationale producten helderder en beter vergelijkbaar.

Veel begrippen uit het Bouwbesluit worden op de kop gezet: spreken we nu nog van verblijfsruimtes en -gebieden, in het nieuwe Bouwbesluit hebben we het over gebruiksgebieden die bestaan uit functieruimtes of -gebieden, verblijfsruimtes of -gebieden en bedruimtes of -gebieden. Hiermee wordt helderder wat er in een bepaald gebied voor activiteit plaatsvindt: slapen er mensen (bedgebied), verblijven ze er (verblijfsgebied) of spelen mensen een ondergeschikte rol in dit gebied (functiegebied). Nadeel is dat we straks zeven definities hebben terwijl dat er nu twee zijn.

Voor verbouw en transformatie van gebouwen worden de regels aanzienlijk eenduidiger en veelal lichter: nu moet je bij verbouw en transformatie standaard voldoen aan nieuwbouweisen, tenzij B&W toestaat om de eisen voor bestaande bouw aan te houden. In het nieuwe Bouwbesluit is de term ‘rechtens verkregen niveau’ ingevoerd. Dit is het kwaliteitsniveau van het gebouw waarop indertijd de vergunning is afgegeven. Dat is het criterium voor het kwaliteitsniveau van de verbouw. Dat biedt meer gelegenheid om bestaande bouw intensief te verbeteren. Dat is winst.

Al met al worden er wel zaken helderder en eenduidiger geregeld in het nieuwe Bouwbesluit. Sommige maatregelen vallen daardoor wat lichter uit en sommige wat zwaarder. Overall blijft het ongeveer gelijk.

Wico Ankersmit

Om precies aan te geven wat de plussen of de minnen zijn van het nieuwe Bouwbesluit, daarvoor sta ik te ver van het ontwerp af. Iedere verandering kent uiteraard voor- en tegenstanders. Het zal in ieder geval veel inspanning kosten voordat de ontwerpende en toetsende partijen het nieuwe Bouwbesluit goed toe kunnen passen. Wat dat betreft kun je zeggen dat ik er nu, zo kort na de inwerkingtreding van de Wabo en de vorming van de RUD’s, nog niet om sta te juichen. Dat betreft dus vooral het moment. Om toch een plus te noemen: het vervallen van de bezettingsgraadklasse. Dit kan doordat het Gebruiksbesluit en Bouwbesluit nu samen zijn gevoegd.

Vorig jaar hebben we samen met vijf andere organisaties een praktijkproef uitgevoerd met het ontwerpbesluit, zoals het er toen lag. Dat resulteerde o.a. in forse kritiek qua begrijpelijkheid. Met die kritiek is wel wat gedaan, maar nog niet genoeg.

Ynso Suurenbroek

Ook in het nieuwe Bouwbesluit staan weer een hele reeks niet goed toetsbare regels, omdat de wetenschappelijke onderbouwing ontbreekt. Feitelijk zit dat ook in de van het Bouwbesluit afgeleide NEN-normen. Het hangt van nogal ondoorgrondelijke rekenmodellen aan elkaar. Wat ook hier weer opvalt, is dat geen verbinding bestaat tussen enerzijds de regels en anderzijds de brandpraktijk. Sound engineering die tussen beide een brug zou kunnen slaan, dat kennen we nog niet. En dat lijkt zich ook te gaan wreken bij het nieuwe Bouwbesluit. Hoe moet je zonder de noodzakelijke wetenschappelijke onderbouwing een serieuze discussie voeren over zoiets als gelijkwaardigheid? De lingua franca van de harde technische wetenschappen - natuurkunde, scheikunde en mechanica - geldt voor iedereen, altijd. Maar in brandveiligheid, toch ook een technisch vak,  is dat niet zo. Er bestaat geen relatie tussen (brand)techniek, ontwerpregels en wet- en regelgeving.

Peter van de Leur

Ynso valt hier NEN aan, maar als de wetenschap ergens in de bouwregelgeving aanwezig is, is dat juist in de NEN-normen. Die zijn niet afgeleid van het Bouwbesluit, maar andersom: Het Bouwbesluit steunt op NEN-normen. De NEN-normen steunen sterk op normen die in Europa (CEN, CENELEC) of zelfs wereldwijd (ISO) zijn ontwikkeld, met vaak een aanzienlijke wetenschappelijke onderbouwing. Het is wel zo dat NEN steeds minder inhoudelijke eisen lijkt te stellen aan normen die binnen NEN nieuw worden opgezet, en dat is inderdaad een zorgelijke ontwikkeling; voorlopig gaat dat echter om een zeer kleine fractie van het totale aantal, dat direct of indirect door het Bouwbesluit worden aangestuurd.

Reageren op deze discussie? Mail uw reactie naar de redactie van Stedebouw & Architectuur.

Bekijk ook de reactie op vraag 1: Waarom nieuw Bouwbesluit?

Bekijk ook de reactie op vraag 3: Rolverdeling brandveiligheidsvraagstuk

Bekijk ook de reactie op vraag 4: Risico en verantwoordelijkheid