Schijnwerper op de impact van verlichting

“De verlichting heeft op heel veel aspecten invloed op het milieu, de beleving, leefbaarheid, veiligheid en de natuur. De duurzaamheid van een product of oplossing krijgt steeds meer aandacht in de inkoopbeslissing van de eindklant. Klimaatneutraal inkopen en minimaal materiaalgebruik zijn enorm belangrijk om de klimaatdoelstellingen te behalen. Er wordt steeds vaker en met alle goede intenties de meest duurzame oplossing gekozen. Helaas is de milieu-impact van twee producten niet even gemakkelijk te vergelijken als de prijs. Maar er is goed nieuws: er zijn wel parameters die de beoordeling en keuze vandaag al kunnen ondersteunen. Ik geef hiervan vier concrete voorbeelden:

1. Milieu-impact van producten & EPDs
De markt vraagt steeds vaker: welke van deze opties is nu het meest duurzaam? De Environmental Product Declarations (EPD) zijn daarvoor een antwoord. EPDs zijn lastig om te maken, omdat ze de milieu-impact van een product onthullen, die verder gaat dan wat zichtbaar is. De huidige complexe regels voor het opstellen van EPDs belemmeren echter de vergelijkbaarheid. Standaardisatie op Europees of marktniveau is noodzakelijk, maar kost nog wel tijd om de opstelregels gelijkwaardig en werkbaar te krijgen.

De vragen naar de EPD-getallen gaan nu harder dan de opbouw van algehele kennis over het systeem erachter en daarin zit wel een zorg omtrent de juiste toepassing. Voorzichtigheid is geboden bij het vergelijken van producten op basis van een EPD en is eigenlijk nog niet goed mogelijk op brede schaal. Toch zijn EPDs uiteindelijk een belangrijke stap in het begrijpen van de milieu-impact van een product, wat nodig is om de juiste dingen te verbeteren.

2. Klimaatdoelen bij leveranciers
Aangezien een eerlijke analyse van de impact op het milieu begint bij het ontwerp van het product, is het cruciaal dat leveranciers ambities tonen om klimaatneutraal te worden in hun gehele proces, inclusief degenen die componenten en grondstoffen leveren. Signify, als leider in verlichting, heeft hierin een pioniersrol. We werken al bijna tien jaar met klimaatambities, laten ons en onze leveranciers beoordelen door externe instanties en zijn al zeven jaar op een rij industrieleider in onder andere de Dow Jones Sustainability Index.

In ons plan Brighter lives, better world is het grote doel net zero 2040 te bereiken. De stap naar regeneratief design is niet van de ene op de andere dag te maken, maar bij ons bedrijf werken we hard om zowel onze CO2-voetafdruk als die van onze klanten te verkleinen. Het unieke is dat Signify deze strategiedoelen voor 2040 uitzet inclusief de scope 3-emissies, dus inclusief het energieverbruik van onze lichtproducten bij onze klanten.
Op dit moment is juist die footprint tijdens gebruik gigantisch; ongeveer 90% van de CO2-impact zit bij verlichting in het verbruik - het vermogen - tijdens de gebruiksfase. Dit komt vooral omdat onze energiemix in Nederland nog lang niet voor 100% uit duurzame bronnen komt. Door scope 3 inclusief te zetten als doelstelling pakt Signify zijn verantwoordelijkheid op het voor nu belangrijkste impactelement: B6 voor de kenners.

3. Focus nu vooral op energieverbruik
Energie besparen staat dus op de eerste plaats. Daarom maken we in eerste instantie producten die steeds energiezuiniger zijn. Neem in de waardering van een nieuwe lichtinstallatie het nieuwe verbruik goed mee als duurzaamheidsparameter en streef altijd naar minder. Maar duurzaamheid betekent ook dat de lichtbeleving gewoon goed en veilig moet zijn, want je kunt helaas ook energie besparen door een slechtere lichtbeleving te ontwerpen. Dus het streven moet zijn: zo zuinig mogelijk met een goed kwalitatief lichtontwerp conform de gestelde normen. Dit is ook de visie van Lighting Europe die via de toekomstige Europese EPBD-wetgeving voorstelt om gestandaarde lichtkwaliteit als basis ‘indoor environment Quality IEQ’ vast te leggen om een achteruitgang in lichtkwaliteit voor de gebruikers te voorkomen.

4. Connectiviteit
De toekomst is onzeker en dus is ook het gebruik van een ruimte of gebied veranderlijk. We zien nog steeds veel nieuwe lichtinstallaties die statisch ontworpen worden voor de situatie van nu. Je plaatst de verlichtingsproducten al snel voor 10 jaar - binnen - tot zelfs wel 25 jaar. Maar welke kansen en veranderingen komen er in die tijd allemaal langs? Door nu een geconnecteerd lichtsysteem op te zetten ben je flexibel en kun je nu of later gaan koppelen met andere nieuwe systemen. Op die manier groei je mee met de veranderingen in die tijd. Dit is ook een circulaire gedachte, want je verkleint de kans dat je installatie vroegtijdig niet meer aansluit bij de gebruiksbehoefte. Let verder op dat Europa de komende jaren rondom gebouwgebonden automatisering ook hogere eisen gaat stellen; eerst de grote gebouwen, dit is vol in ontwikkeling.

Het is kortom helaas nog niet allemaal gestandaardiseerd, dat klopt. Innovaties blijven komen, maar wachten lost niets op. Begin bij maatregelen om zoveel mogelijk energie te besparen. Kies slimme technologieën, die open en flexibel zijn om toekomstige innovaties te omarmen. Kijk naar ambities van de leveranciers, hun processen en partnerships. Staar je vooral nog niet blind op parameters in een EPD; het kan een indicator zijn, maar heeft nog tijd nodig om door te ontwikkelen.”

Blijf nog beter op de hoogte van al ons nieuws en abonneer je op de wekelijkse nieuwsbrief van Stedebouw & Architectuur.

Tekst: Dick Rutten (Signify)
Beeld: Marly Kole