Rotterdam Centraal Station winnaar Daylight Award 2014

Het nieuwe Centraal Station van Rotterdam is een project dat lang niet iedereen direct en vanzelfsprekend associeert met daglicht. Toch speelt daglicht overal in het complex een belangrijke rol. Op de ene plek wat prominenter dan op de andere, maar ook daar waar het discreter is, laat het zich niet verloochenen. De jury vond vooral de sequentie van ruimten bestaand uit de drie basiselementen van het station: de entreehal, de transferhal en de perronoverkapping, die ieder hun eigen vorm van daglichttoetreding kennen, bijzonder.

Daglicht in hele ontwerp

“De enorme entreehal vangt aan de voorzijde daglicht via de transparante gevel met het hoge dakoverstek, aan de zijkanten via de eveneens transparante doorgangen naar de bus- en tramstations en van boven via grote maar onnadrukkelijke daklichten die soms nauwelijks als zodanig te onderscheiden zijn vanwege het subtiele samenspel met de kunstlichtverlichting die erin geïntegreerd is. In de transferhal komt daglicht binnen via de vides ter plaatse van de perrontrappen en de perrons zelf zijn geheel transparant overkapt. Prints en een patroon van zonnecellen op het glas van de overkapping temperen het periodieke teveel aan lichtinval alsmede de opwarming onder de overkapping. Ook zorgen zij voor een voortdurend veranderend, intrigerend schaduwenspel op de perrons,” licht juryvoorzitter Koen van Velsen de beslissing toe.

Daglicht als leidraad voor reiziger

Daglicht is in dit project ook energetisch goed ingezet: het kan een goed deel van de functionele verlichting verzorgen en zo sterk besparen op zowel energiegebruik als onderhoud. Ook de zonnecellen hebben vanzelfsprekend een belangrijke energetische functie. Rotterdam Centraal Station scoort daarnaast onbetwist als hoogste op het criterium locatie en gebruik. “De reiziger kijkt op veel plekken door het hele station en kan zich prima oriënteren. Het daglicht vergezelt hem bij al zijn bewegingen en is letterlijk leidraad; naar binnen, naar buiten en door het gebouw heen. Van de volslagen verrommelde en vaak ongure situatie voorheen is in de nieuwe opzet een indrukwekkend, helder georganiseerd openbaar gebouw van on-Nederlandse allure gerealiseerd dat zorgvuldig is ingeplant in de eveneens sterk gereorganiseerde stedenbouwkundige setting. Het voelt daarbij overal veilig en biedt een meer dan waardige entree tot de stad, regio en Nederland,” aldus Van Velsen.

Sterke inzendingen utiliteitsbouw

Wanneer we kijken naar alle ingezonden projecten kan in het algemeen worden gezegd dat daglicht, net als duurzaamheid, een steeds vanzelfsprekender onderwerp vormt binnen de (her)ontwikkeling van de gebouwde omgeving. “Als Stichting Living Daylights zijn we trots de Daylight Award hier de afgelopen jaren een actieve bijdrage aan heeft kunnen leveren. We blijven ons de komende jaren dan ook actief inzetten voor een vruchtbaar, spannend en gedifferentieerd gebruik van daglicht in gebouwen en de openbare ruimte,” aldus Ronald Schleurholts, architect/directeur van Cepezed en bestuursvoorzitter van Stichting Living Daylights.

Toegevoegde waarde van daglicht in alle genomineerden

Voor de vierde editie van de Daylight Award 2014 zijn tachtig projecten ingezonden, een ruime stijging vergeleken bij de voorgaande Award in 2012, die 64 inzendingen trok. Doordat de genomineerde utiliteitsprojecten qua aard, schaal, functie, budget en locatie alsmede de technische, organisatorische en bestuurlijke dan wel politieke complexiteit in hoge mate uiteen liepen, scoorden ze ieder op specifieke beoordelingscriteria.

“Daglicht is en blijft in belangrijke mate iets dat vooral ervaren moet worden. Het bezoek aan de genomineerde projecten; Onderwijscentrum Erasmus MC (KAAN Architecten), Erasmus Paviljoen (Powerhouse Company i.s.m De Zwarte Hond), Het Nieuwe Rijksmuseum (Cruz y Ortiz Amsterdam BV i.s.m Van Hoogevest Architecten), de Turnzaal Nieuw Welgelegen (NL Architects) en Rotterdam Centraal Station, heeft ons dan ook zeer geholpen om tot een afgewogen keuze te komen. De bezoeken bevestigden dat alle vijf projecten terecht genomineerd waren, maar leidde ook tot de uiteindelijke winnaar,” vertelt Van Velsen.

Eervolle vermeldingen woningbouw

Opvallend was dat de jury deze editie besloot geen woningbouwprojecten te nomineren voor de prijs. Veel inzendingen in deze categorie stralen weliswaar zorg, aandacht en gedegen vakmanschap uit, maar ontberen het prikkelende en vernieuwende dat nodig is voor een Daylight Award. Om daglichtgebruik ook in de woningbouw te blijven stimuleren, heeft de jury besloten de projecten: Schuren (Border Architecture), House W (Studio PROTOTYPE) en Boerderij de Borkeld (Reitsema & Partners architecten) wel een eervolle vermelding toe te kennen voor gedegen vakwerk met aandacht voor daglicht.

De eerste twee projecten komen qua daglichttypologie overeen. In het project Schuren zorgen zeven lichtkokers op het dak dat daglicht diep en gevarieerd de woning in een voormalige schuur binnenvalt. House W betreft de aanbouw bij een vroeg twintigste-eeuwse woning en incorporeert een dakraam en lichtkoker in een schoorsteenvorm opgenomen in de kap, die zorgt voor veel natuurlijke verlichting in de onderliggende ruimten. Bij Boerderij de Borkeld is het voormalige achterdeel van een historische boerderij omgevormd tot woning. Kenmerkend is onder meer de volledig transparante slaapkamer die bijna vrij in de grote ruimte lijkt te hangen en geplaatst is op de houten balken van de kapconstructie. Gecombineerd met de grote, vijf meter lange lichtstraat in het rieten dakvlak is op verschillende plekken in de woning zowel daglicht binnengehaald als uitzicht gecreëerd.

Het hele juryrapport, meer informatie en afbeeldingen van de prijswinnaar, de genomineerden, de eervolle vermeldingen en de overige inzendingen zijn te vinden op www.livingdaylights.nl.