Collectieve woonvormen: inspirerende markt

De 60 stoelen in de ontvangstruimte waren ruimschoots aangevuld met statafels om de 250 deelnemers een plekje te geven voor de inspirerende aftrap met negen korte presentaties. Deze korte verhalen gaven al een breed beeld van de actuele vraag, het aanbod en de ontwikkeling van collectief wonen voor de aanwezige vertegenwoordigers van overheden, collectieven, corporaties, financiers, adviseurs, ontwikkelaars, architecten en een notaris.

Gedeputeerde Leefbaarheid en Wonen, Dirk Vreugdenhil, was meer dan optimistisch over deze bijeenkomst. “Ik zie veel kracht en creativiteit als het over collectief wonen gaat. Als provincie willen we de goede initiatieven delen en betrokkenen daarmee stimuleren en waar nodig helpen. Zoveel mensen die nu 'op date gaan', moeten projecten vlot kunnen trekken.”

Korte presentaties

Irina Wams vertelde dat de gemeente Arnhem de komende vijf jaren tien bouwkavels voor collectief wonen reserveert. De gemeente Nijmegen stelt twee locaties per jaar beschikbaar via loting. Ook woningcorporatie Talis heeft twee gebieden in de aanbieding, waarvoor initiatiefnemers zich kunnen melden. Dat geldt ook voor de Arnhemse woningcorporatie Volkshuisvesting die op zoek is naar huidige sociale huurders die collectief willen gaan wonen. Het collectief Wereldbuur zoekt juist een locatie.

Erik Arkesteijn legde uit wat Katalys kan betekenen op het gebied van ondersteuning, onder meer bij financiering. Dat komt goed uit, want jongeren uit de dorpskern Lathum, ten oosten van Arnhem, zoeken juist nog wat geld voor een collectieve woonvorm voor ouderen en jongeren op en rond een dorpshuis dat zich ontwikkelt in een leegstaand oud schoolgebouw. Wooncollectief in oprichting Het Groene Spoor wil de aarde een stukje beter maken met hun plannen voor een ecowijk in de gemeente Renkum. De vertegenwoordigster van Het Kruispunt, tot slot, liet een architectonische schets zien van een stervormig intercultureel collectief woongebouw, waar ouderen volgens hun eigen gewoonten en leefregels beschermd en verzorgd oud kunnen wonen, en natuurlijk ook laagdrempelig contacten kunnen leggen met ouderen uit andere culturen.

De markt

Vanuit de overheid stonde hier de Provincie Gelderland, de gemeenten Arnhem en Nijmegen en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, RvO. Daarnaast werden er posters toegelicht door de woningcorporaties Talis, Volkshuisvesting en WBVG. De laatste richt zich uitsluitend op collectieve woonvormen. Een bijzondere deelnemer in dit segment zijn de Collectieve Huisvesters, een netwerk van tientallen organisaties in de regio Arnhem-Nijmegen dat collectieve woonvormen faciliteert op het gebied van kennis, marketing, matching, financiering en transformatie.

De Rabobank was present als mogelijke financier en succesvolle matches in collectief wonen kunnen worden bezegeld door notaris Hekkelman. Ontwikkelaar Van Wijnen toonde zijn kennis en ervaring in collectief bouwen, Hoogte 2 Architecten gaven aan hoe zij woonwensen vormgeven en procesbegeleider Building Community deelde haar ervaringen. Collectieve initiatieven die behoefte hebben aan ondersteuning in de breedte konden terecht bij Katalys.

Bezoekers bij de stands op de markt

Relevantie combinatiestands

Op de markt waren ook relevante combinatiestands te bezoeken. Zo toonden de Landelijke Vereniging Gemeenschappelijk wonen 50plus, LVGO, en Vriendenerf Olst een gerealiseerd kleinschalig CPO-woonproject voor en door actieve vijftigplussers met gedeelde voorzieningen. IEWAN, de Initiatiefgroep Ecologisch Wonen Nijmegen, in de volksmond ‘de strowijk’, stond er samen met de bewonersgroepen-adviseurs van bureau Viertel. CVEG, Coöperatieve Vereniging Ecodorpen Gelderland, toonde dat het ook grootschalig en duurzaam kan met Ecodorp Zuiderveld in Nijmegen Noord dat ruim honderd bewoners collectief en zorgzaam huisvest in 46 woningen.

Ook losse wooncollectieven deelden hun kennis, wensen en ervaringen, zoals de vereniging Toekomstmuziek die een collectieve woonvorm voor 50-plussers realiseert in Nijmegen. Singelhof in Wezep ontwikkelt een collectieve woonvorm met achttien levensloopbestendige woningen. En ook het woonproject Ecoline in de buurt van Nijmegen is er, voor (jonge) eigenzinnige mensen met liefde voor de natuur. Woongroep de Huisdieren bewoont een voormalige kleuterschool in Dieren. De korte presentaties van de jongeren van ’t Neije Erf in Lathum, het interculturele project Het Kruispunt in Tiel en de visie en het concept van Wereldbuur werden bij hun stands verder toegelicht.

Verderop in de Gelderse provincie zijn de Woonpioniers Bennekom actief om ruim twintig groepsgeoriënteerde wooneenheden te realiseren. Naast het bewonersinitiatief het Groene Spoor Oosterbeek dat een ecologische wijk in de gemeente Renkum wil ontwikkelen, is in de Glind bij Barneveld het CPO-project Ecowonen Midden Nederland actief om een ecowijk te realiseren voor mensen die ‘anders’ willen wonen. Ook bijzonder is het concept van de Vereniging Babylon die een woonwerkgemeenschap ontwikkelt in Berg en Dal.

Tot slot waren de volgende kennis- en netwerkplatforms op de markt te spreken: Leefbaarheidsalliantie Gelderland, Cooplink, ZorgSaamWonen, Platform CPO Nijmegen en de vereniging Gemeenschappelijk Wonen.

De werksessies

Op twee momenten werd het stil op de markt, toen het publiek koos voor een verdiepende sessie. In deze bijeenkomsten werd ingegaan op de volgende onderwerpen: Hoe start je een wooninitiatief? Hoe ontwerp je ontmoeting en collectiviteit? Hoe zoek je naar een gebouw of locatie? Hoe regel je financiering? Welke rechtsvorm kies je voor jouw initiatief? En hoe voorzie je in sociale duurzaamheid en zorg op langere termijn?

En voor wie een heel specifieke vraag had voor gemeenten of corporaties kon terecht in de koffiekamer. Hier gaven overheden, RVO en een woningcorporatie antwoorden op prangende vraagstukken. Eén van de vragen was van een deelneemster die een agrarisch bedrijf heeft en er ook een collectieve woonfunctie bij wil realiseren. Dat laatste blijkt alleen te kunnen als ze afziet van haar bedrijf, maar ze wil graag beide functies op die ene locatie. “Mag ik dan een pilot zijn?” vroeg ze bijna wanhopig. RvO-expert Hans Vos bood zich aan voor een tweegesprek met haar en zei achteraf: “We zijn uitgekomen op een gedachte-experiment“. De bedoeling daarvan is om met een aantal partijen en gemeenten deze casus in gedachten uit te werken om te onderzoeken waar misschien toch mogelijkheden zitten.

Voorafgaand aan de lunch, blikte gespreksleider Yvonne Ebbers (Leefbaarheidsalliantie) met het publiek en de medeorganisatoren terug op de Inspiratiemarkt van deze ochtend. Wat een 'bruis en wat een reuring' was haar persoonlijke indruk. Bovendien was ze getuige van een mooie match: de Wereldbuur heeft een potentiële locatie gevonden. Er zijn vervolggesprekken gepland.
Yvonne Witter van ZorgSaamWonen toonde het kersverse Wingo-spel - samenvoeging van Wonen en Bingo - dat ze samen met medeorganisator Bernard Smits (Cooplink) ontwikkelde om spelenderwijs verschillende woonvormen te bezoeken en af te vinken op de Wingo-kaart. Een volle kaart geeft recht op een interview, beloven de spelontwikkelaars.

Beiden toonden zich enthousiast over deze Inspiratiemarkt. Collectieve woonvormen bieden oplossingen voor alle uitdagingen op het gebied van wonen en zorg, benadrukte Witter. Smits is overtuigd van de groeiende aandacht voor collectief wonen: “We gaan de beweging groter maken. Als ik even naar buiten kijk, dan denk ik aan een marktplein zo groot als dat van Arnhem vol met belangstellenden. En daarna, het Gelredome.”

De Inspiratiemarkt Van solo naar samen is een initiatief van provincie Gelderland, Leefbaarheidsalliantie Gelderland, Cooplink, de Collectieve Huisvesters en het Platform ZorgSaamWonen.

De presentaties van de inspiratiemarkt zijn via de volgende link nog beschikbaar tot en met eind juni 2024: https://inspiratiemarkt-collectief-wonen.gelderland-events.nl/page/1507958

Meer ontdekken?

• Werkboek Van solo naar samen van provincie Gelderland https://www.gelderland.nl/themas/actieplan-wonen/collectieve-wooninitiatieven

• Wingo: spelenderwijs collectieve woonvormen ontdekkenhttps://www.zorgsaamwonen.nl/artikel/woonvormen/doe-mee-met-wingo-de-woon-bingo

• 2 juli 2024: Zomercongres Leefbaarheidsalliantie Gelderland
  www.zomercongres.nl Klein verzet, groot geluk

• 28 september 2024: Cooplink, Wooncoöperatiedag 2024 https://www.cooplink.nl/agenda/cooplink-wooncooperatiedag-2024

Bron: ZorgSaamWonen