Nieuwe zorgvisie met toekomstige woonvormen

Binnen INBO houdt het duo zich bezig met zorgplannen en de trends in die markt, zoals langer zelfstandig thuis wonen en het creëren van buurten waar mensen op een gezonde manier oud kunnen worden en niet vereenzamen. Daarbij richt INBO zich op het hele spectrum van zorghuisvesting, van woningen waar je - eventueel met zorg - zelfstandig kunt blijven wonen tot en met verpleeghuizen voor zware zorg (incl. psychogeriatrie en verstandelijk of lichamelijke beperking). Zo ontwikkelde INBO veel verschillende woonvormen, inclusief nieuwe vormen als het bekende Knarrenhof, Space-S en Wooncoöperatie.

Visie met vijf thema's

Mede op basis van demografische ontwikkelingen komt INBO nu met haar zorgvisie, die is gestoeld op deze vijf thema’s:

1. In gesprek & samen.
2. Ruimte voor mensen.
3. Zorg altijd dichtbij.
4. Inclusief en gevarieerd.
5. Buurten gezonder maken.

“Een project begint bij ons altijd met een gesprek”, licht Zewald punt 1 toe. “Wat zijn de bestaande initiatieven in een wijk, waar heeft een wijk behoefte aan en welke mensen nemen het initiatief, eventueel met ons samen? Verder moet de zorg altijd dichtbij zijn, maar welke eisen stelt dat aan de leefomgeving of aan de buurt?”

Over punt 4 uit de visie zegt Zewald: “Dat gaat over de grote behoefte aan woningen voor eenpersoonshuishoudens. We zien nu veel wijken met grote gezinswoningen die niet aansluiten op de daadwerkelijke vraag en bovendien de gewenste flexibiliteit missen voor de toekomst. De groep met ouderen en jongere starters wordt steeds groter en door voor hen te bouwen bevorder je de doorstroming op de woningmarkt en in de buurt. Zo maken we buurten veel inclusiever en gevarieerder, wat ook belangrijk is, want de sociale structuren binnen wijken worden steeds belangrijker. Hierdoor creëer je uiteindelijk een oplossing voor de woningnood en voor de zorgbehoefte.”

Buurtniveau

“Het aanpakken van de zorgbehoefte op buurtniveau”, gaat De Vroomen verder, “verbetert de toegankelijkheid van zorg en creëert een ondersteunend netwerk waarbinnen mensen naar elkaar omkijken. Preventie, ondersteuning en behandeling zijn op deze manier binnen handbereik. Het resultaat is een veerkrachtige en samenhangende buurt, waarin de gezondheid en het welzijn van bewoners vooropstaan.”

Zewald toont aan de hand van een schematische illustratie (afbeelding boven) met welke woonvormen je die ‘zorgbuurt’ kunt ondersteunen en sterker: er zijn al tal van projecten gerealiseerd die elk aspect uit de zorgvisie invullen. Ook schetst INBO zes nieuwe, toekomstige woonvormen (afbeelding onder) waarvan er enkele in de praktijk al bestaan. Van meer geclusterd en meer samen wonen tot uiteindelijk beschermd wonen in een zorggebouw. Ook bekijkt INBO daarbij de juiste schaal, van individuele woningen tot een hele buurt. Zo laat INBO zien hoe je wonen en zorg in veel gradaties met elkaar kunt mixen en de zorg beter kunt opvangen in de wijk.

“Het is daarbij steeds van belang om te zorgen voor variatie en inclusiviteit”, vervolgt De Vroomen. “Om zo een mix aan bewoners te krijgen met zowel binnen als buiten plekken waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Dat kan met een soort kas, hofhuis of hoftuin, waarbij mensen echt samen dingen kunnen gaan doen, zonder dat het allemaal kant en klaar is. De mensen moeten er zelf ook iets voor doen om zo eigenaarschap te ontwikkelen.”

“We hebben lang niet altijd hetzelfde antwoord”, gaat De Vroomen verder. “Per project verschilt het wat mensen kunnen en willen delen. Dat hangt vooral af van de doelgroep die er gaat wonen. Zo is er een project met woningen voor starters en studenten, waar veel behoefte aan gezamenlijke ruimtes is, zoals een wasserette of een logeerplek. In een seniorenhofje gaat dat delen veel meer over samen tuinieren of klussen. De omgeving heeft ook invloed op de juiste mix. Bepaalde ingrediënten zitten er altijd wel in en met name een ontmoetingsplek, binnen én buiten.”

Langer gezond

INBO onderzoekt of hierbij nog vormen ontbreken en welke specifieke eisen en wensen er voor bepaalde plekken zijn. De Vroomen: “We onderzoeken ook of mensen door gemeenschappelijke woonvormen langer gezond blijven en daardoor minder aanspraak maken op de Wmo.” Een ander onderzoek betreft het tegengaan van vereenzaming. De Vroomen: “Mensen die meer in contact zijn met anderen voelen zich gelukkiger, kunnen ergens heen met hun problemen en komen makkelijker in beweging. Dat is echt een soort vliegwieleffect. We stapelen dus meer dan alleen stenen.”

“Het voorkomen van vereenzaming”, gaat Zewald verder, “begint met participatie en met elkaar in gesprek gaan. Daar ontstaan al de eerste contacten en dat bouw je uit gedurende de ontwikkeling van het project. Vaak gaat dat heel lang door, als wij al lang weg zijn. De gemeenschappelijke tuin is vaak een goed startschot. Samen creëren ze de tuin en denken we na over het onderhoud. Hierbij hoort bijvoorbeeld een picknicktafel voor gezellig buiten eten, een moestuin, een klushok of een jeu-de-boulesbaan.”

Kennis delen

“De zorg ontwikkelt zich heel snel”, besluit De Vroomen, “en daarom is het voor ons belangrijk dat je van elkaar leert en kennis deelt. Vandaar dat we ons aansluiten bij het platform ZorgSaamWonen dat op heel veel verschillende manieren, klein- en grootschalig, allerlei momenten organiseert waar je elkaar tegenkomt en kennis met elkaar kunt delen. Dat is ook een mooie manier om te laten zien wat INBO allemaal doet en om in gesprek te kunnen gaan. Heel waardevol is ook dat dit netwerk erg divers is. We nodigen andere partijen uit om ons te helpen met de visie en die zo mogelijk aan te scherpen. Daardoor kunnen we gezamenlijk een bijdrage leveren aan de zorg van de toekomst.”

Bron: ZorgSaamWonen
Tekst: Ysbrand Visser
Beeld & fotografie: INBO / Rufus de Vries
Foto bovenaan: Kas & Co (Utrecht, INBO)