Japanse architect Shigeru Ban op Nationale Houtdag

De Houtdag is op donderdag 25 november a.s. in de Philharmonie te Haarlem. Thema is: Het Nieuwe Bouwen. Behalve een reeks sprekers worden tevens vier prijzen uitgereikt, waaronder Houtprijs 2010 (Houtarchitectuur- en Houtinnovatieprijs). 

Shigeru Ban

Bans veelomvattende oeuvre is behalve in Japan te vinden in onder andere Nederland, Frankrijk, Amerika, Duitsland, Italië, Mexico en Canada. In zijn ontwerpen combineert hij duurzaamheid, innovatie en verfijning, met een preoccupatie voor papier, karton ('veredeld hout') en bamboe. Vooral hieraan ontleent hij zijn faam. Een kampioen in ecologie is hij echter ook weer niet. 'Ik hou niet van afval,' is zijn simpele lijfspreuk.

Paper Dome

In Nederland is hij bekend van de Paper Dome (2004), een vakwerkconstructie van kartonnen kokers, bespannen met wit zeil. De koepel, eerst op IJburg, staat nu in Leidsche Rijn. 

Sociaal bewogen mens

Hij geldt tevens als sociaal bewogen mens. Als adviseur van de VN-vluchtelingenorganisatie (UNHCR) bouwde hij opvanghuisjes van kartonnen kokers op een fundament van met zand gevulde bierkratten na het genocidedrama in Rwanda (1994) en de aardbevingsrampen in Kobe (1995), Turkije (1999) en - recent - Haïti (2010).

Gehoopte valse egostreling

Ondanks zijn roem blijft hij een ironisch relativerend man. Met moderne architectuur heeft hij weinig op. De blobachtige computerontwerpen van tegenwoordig hebben naar zijn mening alles met de virtuele maar niets met de echte werkelijkheid te maken. Architectuur moet zich richten naar de nieuwe tijd, snel, aanpasbaar, vervangbaar, en niet op de gehoopte valse egostreling van honderden jaren. 'Grote namen, grote gebouwen - dat is te veel druk, te veel medewerkers, te veel projecten, te veel kwantiteit in te veel landen. Ik kan de namen van hooguit twintig, dertig mensen onthouden, groter maak ik mijn bureau dus niet.'

Licht- en schaduwspel

Al evenmin bekoort hem de vigerende decoratieve architectuur. 'Dat is maar erg dun en oppervlakkig. Een mooie constructie is decoratie genoeg, het licht- en schaduwspel doet de rest.'

Toeval

Onzichtbare constructies door niets te verbergen, is de paradox van zijn werk. Het concept gaat boven materialen en gebouw. Zijn ontwerpen tonen minimalistisch, maar zonder opzet. Hij houdt van constructieve lichtheid en efficiëntie, van ruimte en transparantie, van zuiverheid en de grensopheffing tussen in- en exterieur. 'Revolutionair ben ik niet, ik ga uit van wat zich voordoet. Een nieuw materiaal of constructiesysteem geeft gewoon een nieuwe architectuur. Ik zoek er niet naar, ik stuit er bij toeval op,' stelt hij argeloos.