Herwaardering van een eeuwenoud bouwmateriaal

Er kleeft CO₂ aan beton, dat ontkent Peters niet. “Daar kunnen we moeilijk over doen, maar het is nou eenmaal zo”, zegt hij. “Wereldwijd gezien is beton goed voor 9 procent CO₂-uitstoot, al is dat in Europa beduidend lager met zo’n 3 tot 5 procent. Dat komt door de efficiënte processen die wij in Europa hebben, waarbij we vooral CO₂-arme bindmiddelen en groene stroom gebruiken.” In Nederland gaat het nog beter, geeft de directeur aan, mede dankzij innovatieve bindmiddelen waardoor het type cement dat in Nederland wordt gebruikt een lager CO-profiel heeft dan traditioneel cement.

Beton in beweging

Betonhuis wil deze kennis en innovatieve toepassingen op het gebied van beton voortbrengen. “Waarbij veel oog is voor levensduur, maar ook zeker duurzaamheid, brandveiligheid en esthetiek”, zegt Peters. “Bovendien is beton in staat mee te werken aan de doelen binnen natuurinclusief bouwen, bijvoorbeeld door als draagvlak te dienen voor zware boomsoorten op groendaken.”

Betonhuis staat dus niet stil. Peters geeft aan een ‘aangescherpte focus’ te hebben. “De BV Nederland schaart zich achter het Klimaatakkoord, dus ook wij zijn in 2050 CO₂-neutraal”, zegt hij, “maar dat zijn voor een grote industrie geen processen die je op een achternamiddag veranderd. Het is een kwestie van jaren.” Proeven met carbon capture en carbon storage laten zien dat er wel degelijk schot in de zaak zit.

Vormvrijheid

Volgens Peters wordt beton regelmatig onterecht neergezet als een slecht materiaal. Bovengenoemde CO₂-reducerende maatregelen zorgen ervoor dat beton wel degelijk toe te passen is in een duurzame bouwsector. “Beton kan voorzien in groen aan bijvoorbeeld gevels, maar ook vormvrijheid is een groot voordeel van het materiaal”, zegt Peters. “Voor de architect is het daarom een ideaal materiaal. Ook qua technische haalbaarheid: je wilt niet dat je gevels van de gebouwen af vallen. Die constructieve veiligheid vinden wij ontzettend belangrijk en daar doen wij dus geen concessies aan.”

De angst dat beton gebouwen oplevert die als een blokkendoos oogt, is ook achterhaald, zegt Peters. “Kijk naar Bosco Verticale of de Trudo Toren, gebouwen van de laatste jaren die in een bouwwerk allerlei functies combineren en ook leefbaarheid een plek geven in termen van groenvoorzieningen.” Beton speelt in deze gebouwen een grote rol om die thema’s te dragen, vrij letterlijk. “Het is bij uitstek het materiaal dat geschikt is voor natuurinclusief bouwen in verband met de druk en de trek die het materiaal moet weerstaan.” 

Om dit kracht bij te zetten, verwijst Peters naar de testcase Witte Anna van DP6 architectuurstudio. In het ontwerp van deze woontoren krijgt elke woning een balkon met tuin die verschillende boom- en plantsoorten bevat. Ook zijn in deze balkons nestkasten voor de huismus, gierzwaluw en dwergvleermuis opgenomen. Door dit geheel in ultahogesterktebeton toe te passen, kan het gewicht van de begroeiing opgevangen worden door een relatief dun balkon die opgehangen wordt aan de woning scheidende draagwanden.

Houtbouw 

Peters wil vooral nuance in de discussie aanbrengen. Zo kaart hij aan dat er veel positivisme heerst rondom bijvoorbeeld houtbouw, maar dat ook daar kanttekeningen bij te plaatsen zijn. “Er vindt mondiaal een enorme bomenkap plaats”, vertelt hij. “Dat wordt terug geplant, maar als je een boom kapt met een diameter van 40 centimeter en je plaats er een terug van 3 tot 4 centimeter, dan heb je een tijdlek van twintig à dertig jaar waarin hij veel minder CO₂ opneemt.” Ook op vlak van CLT zet hij zijn vraagtekens: “Die zijn verlijmd, dus dan spreek je over polymeren die bij de productie ook CO₂ uitstoten. Bovendien heeft Nederland geen productiebossen, dus al dat hout wordt geïmporteerd, wat in vervoer weer voor uitstoot zorgt.”

Waterretentie

Door de uitstoot van beton zo laag mogelijk te houden, bijvoorbeeld door grondstoffen lokaal te winnen, kunnen diverse opgaven aangepakt worden. Toenemende hitte is daar één van. Peters: “Het grondwaterpeil is de afgelopen jaren enorm gezakt. Met beton hebben we de mogelijkheid om dat deels te voorkomen door bijvoorbeeld waterdoorlatend straatmateriaal. Stel het is een week lang 35 graden geweest en je gaat sproeien, dan dringt het water slecht in. Door beton toe te passen vertraag je dat proces en trekt het water geleidelijk de bodem in. Zo houd je het water op peil.”

Met bovenstaand pleidooi zegt Peters aan te tonen dat beton wel degelijk een plek heeft in de hedendaagse bouwsector. Vooral de bijdrage die het materiaal kan leveren aan een fijne en natuurlijke leefomgeving is voor de directeur belangrijk. Daarom heeft Betonhuis begin dit jaar het manifest Bouwen voor Natuur mede ondertekend, een document dat aan de politiek is aangeboden om het nieuwe kabinet te stimuleren deze nieuwe wijze van bouwen te stimuleren.

Dit artikel verscheen in Stedebouw & Architectuur, editie Gevels & Daken van 2021. De volledige editie is te lezen via onze digitale bibliotheek.