Kanaleneiland, Utrecht. Een wijk die geen introductie nodig heeft. De naam alleen al roept een reeks van negatieve beelden en verhalen op over hangjongeren, verschraling van openbare ruimte, werkloosheid en burenoverlast. Het is één van de 29 zogenaamde kracht-, pracht- of probleemwijken welke stammen uit de naoorlogse periode (in totaal 40 krachtwijken). Na 50 jaar gebruik wordt de vraag naar de toekomst van dit stadsdeel relevant. Hoe kunnen we Kanaleneiland hergebruiken en transformeren tot een aantrekkelijke en duurzame woonwijk?
Hergebruik van de wijkgedachte
woensdag 8 september 2010
2 min
Krachtwijken zijn geselecteerd op sociale, economische en fysieke factoren. Hiermee is de complexiteit van de herstructureringsopgave meteen duidelijk. In tegenstelling tot de jaren ’50, waarin de architecten en stedenbouwkundigen alle antwoorden voor de moderne samenleving dachten te kennen, is de huidige opgave één van interdisciplinaire samenwerking. Belangrijkste taak van de architect is te luisteren om te komen tot een bevredigend raamwerk van ruimtelijk oplossingen, waarbinnen het sociale en economische herstructureringsproces zich kan voltrekken. Te rigoureuze herstructureringsingrepen verzwakken bestaande stadsdelen, sociale en economische netwerken worden verwoest, met verschraling tot gevolg. Voorzichtigheid is dus geboden. Om in te kunnen grijpen in de bestaande stad is begrip ervan dan ook noodzakelijk.
Bijzondere karakteristieken
Kanaleneiland, gelegen in het zuidwesten van Utrecht, is omsloten door twee kanalen: het Amsterdam-Rijnkanaal en het Merwedekanaal. De wijk heeft door de bouw van de Vinex-wijk Leidsche Rijn een centrale positie in de stad gekregen. In 1958 is Kanaleneiland ontworpen door stedenbouwkundige C.M. van der Stad. Het is één van de meest rigide naoorlogse wijken in Nederland. Het is een wijk van grove gebaren, een ver doorgevoerde rechtlijnigheid en een veelvuldige herhaling van gelijke patronen. Het basispatroon, de stempel, is een compositie van twee stroken etagewoningen en twee stroken eengezinswoningen rond private tuinen. Toch bezit dit stadsdeel een aantal bijzondere karakteristieken. De grondslag voor de Kanaleneiland is de wijkgedachte. Dit hiërarchische model van schaalniveaus heeft op iedere laag eigen voorzieningen, verantwoordelijkheden en gemeenschappen. Deze schaalniveaus zijn in fysieke zin herkenbaar in de wijk in de vorm van stempels, buurten en wijken, maar kunnen niet worden ervaren in het dagelijks gebruik van de wijk. Door maatschappelijke veranderingen leiden we een minder plaatsgebonden bestaan, een gevolg van toenemende welvaart en mobiliteit. De kern van de wijkgedachte, de gemeenschappelijke ruimtes en functies, vervullen hierdoor niet meer de functie als ordende principes in het stadsdeel. De ware aard van de wijk ligt verscholen onder de oppervlakte.
Reactie toevoegen