Groen in krachtwijken

Langgerekte plantsoenen met gras en heesters scheiden de portieketageflats in de Reimerswaalbuurt in Amsterdam-Osdorp. “De buurt is weliswaar groen, maar het is zichtgroen”, zegt Marjan Kootwijk, groenadviseur bij woningcorporatie Ymere. Ook het nabijgelegen Botteskerkpark, een buurtpark dat de Botteskerksingel en de Reimerswaalbuurt in Amsterdam-Osdorp met elkaar verbindt, wordt niet echt gebruikt door bewoners. “Behalve dan door diegenen die er hun hond uitlaten.”

In de herstructureringsplannen voor de wijk is een nieuwe inrichting voor het versleten park inbegrepen. Ymere betaalt aan de renovatie van het park voor een groot deel mee. Door de vernieuwing (voor flats komt veel laagbouw terug, en alleen aan de randen van de wijk verschijnt hoogbouw) wordt het bestaande groen deels minder openbaar toegankelijk. “Daar staat tegenover dat de pleinen en het buurtpark opnieuw worden ingericht, zodat ze beter voldoen aan de behoeften van de bewoners.”

Heel anders is de situatie in Heerlen. De Limburgse stad kampt met een teruglopend bevolkingsaantal en vergrijzing. De etagewoningen en krappe rijtjeshuizen in de krachtwijk Meezenbroek-Schaesbergerveld-Palemig (MSP) zijn niet meer in trek, waardoor leegstand en verloedering op de loer liggen. Om dat voor te zijn, worden een aantal verouderde woonblokken gesloopt. De vrijgekomen ruimte wordt benut voor het verbreden van de wegen, én voor de aanleg van groen in de vorm van pocketparken.

Tijdelijke parkjes

“Het is een experiment”, vertelt Lex Smeets, wethouder ruimtelijke ordening van de gemeente Heerlen. De gemeente heeft nog niet voor honderd procent voor ogen hoe die wijk er uit moet gaan zien. “De tijd die nodig is om definitieve herstructureringsplannen te bedenken, overbruggen we door nu alvast tijdelijke parkjes aan te leggen. Misschien zeggen we over vijf jaar ‘laat liggen dat pocketparkje want het gaat fantastisch’, maar het kan ook zijn dat het niet blijkt te werken. Dan moeten we iets anders verzinnen.”

Inmiddels zijn in MSP twee pocketparken aangelegd en in gebruik genomen. In totaal wil Heerlen vier van dergelijke parkjes realiseren in deze krachtwijk. De oppervlakte van elk park varieert van zo’n 1.500 tot 2.500 vierkante meter. Om de invulling af te stemmen op de behoeften van de buurtbewoners, worden avonden gehouden waar bewoners hun voorkeuren en wensen kenbaar kunnen maken. Deze sessies worden begeleid door kunstenaars uit de regio. Kunstenaar Karin Peulen maakte aan de hand van de ideeën van zo’n 35 omwonenden twee schetsvoorstellen. De bewoners kozen daarna zelf het ontwerp dat wordt uitgevoerd.

In het definitieve ontwerp voor het pocketparkje aan de Colijnstraat is een groot krijtplein opgenomen. Daarnaast is er een pleintje met bankjes in de luwte waar ouderen rustig kunnen zitten en wordt voor de kinderen een plek met speeltoestellen aangelegd. Als beplanting is onder andere gekozen voor lavendel, een smulhaag met aalbessen, bramen, bosbessen en frambozen en 27 bijzondere bomen. Smeets benadrukt dat het de voorkeuren van de bewoners zijn die worden gerealiseerd. “Het is hun park. De gemeente heeft nul inspraak.”

Buurtbewoonster Margot Verhoog was vanaf dag één betrokken bij de aanleg. Ze toont zich tevreden met het resultaat. “We hebben gekozen voor een overzichtelijke inrichting waar iedereen, kleine kinderen, jeugd en ouderen, een eigen plekje kan vinden. Gelukkig is ook de oude plataan bewaard gebleven. Die boom geeft het plein meteen karakter.” Ook is ze te spreken over de verbeterde contacten binnen de wijk. “Sinds de aanleg van het parkje, doen we meer samen en dat zorgt voor een positieve sfeer.” Smeets: “De sociale winst is groot. En dat is voor ons als gemeente het allerbelangrijkst. Een sloopwijk die dreigt af te glijden is geen fijne woonomgeving. Met groen geven we een positieve draai aan een negatieve ontwikkeling.”