De ideale plek voor de oude dag

Iedere keer als ik nadenk over de ideale plek om vitaal oud te worden, kom ik uit op mijn eigen woonplaats. Ideale plekken zijn voor mijn gevoel plekken waar mensen naar elkaar omzien. De zogenaamde zorgzame gemeenschappen. Het gaat hierbij ook om plaatsen waar mensen op elkaar letten: ‘attente plekken’, zo genoemd door professor Monique Kremer en onderzoeker Ludo Glimmerveen van het Ben Sajet Centrum.

Zo’n attente plek hoeft niet altijd een woonzorgcentrum of buurthuis te zijn, maar kan ook het café, de bibliotheek, de ijssalon, de drogist en de lokale supermarkt zijn. Met het oog op de vergrijzing, het sluiten van de verzorgingshuizen, het personeelstekort in de zorg en de overbelasting van mantelzorgers zijn er voldoende attente plekken nodig om mensen prettig ouder te kunnen laten worden, het liefst in hun vertrouwde buurt. Dat vraagt ook iets van de omgeving en van de inrichting van wijken en van gebouwen.

Plekken van ontmoeting zijn belangrijk, zowel binnen als buiten een gebouw. Denk aan dakterrassen, pleinen, brede galerijen, aantrekkelijke entrees. In mijn woonplaats mist een park en niet alles is even toegankelijk, maar er zijn veel plekken waar mensen elkaar toevallig kunnen treffen. De ijssalon, de bieb en bankjes langs het water zijn van die fijne plekken. Ook de voormalige katholieke kerk is zo’n plek. Het was de kerk die ooit het landelijke nieuws haalde, toen de toren afbrandde en neerviel. Dat gebeurde overigens precies op het moment dat Donald Trump werd gekozen als nieuwe president in de VS, maar dat terzijde.

Deze kerk is omgevormd tot bierbrouwerij, yogastudio en B&B. En dat allemaal in één gebouw. Niet dat ik iedereen wil stimuleren bier te drinken of aan yoga te doen, maar leegstaande gebouwen, zoals kerken, kloosters, scholen of agrarische gebouwen, kun je prima transformeren tot voorzieningen die mensen bijeenbrengen en waar mensen een beetje op elkaar letten. Het hebben van voldoende voorzieningen die je nodig hebt en waar je je welkom voelt, draagt bij aan het welzijn van mensen. En welzijn voorkomt eenzaamheid en gezondheidsklachten.

In mijn woonplaats hebben inwoners het initiatief genomen om een zo duurzaam mogelijke woongemeenschap te bouwen voor vijftigplussers. De gemeenschappelijke ontmoetingsruimte krijgt een buurtfunctie en bewoners van het ernaast gelegen zorgcentrum zijn van harte welkom om mee te doen aan de activiteiten. Ik weet zeker dat de bewoners van deze woongemeenschap daar duurzaam, vitaal oud zullen worden. Want bewoners van deze woonvorm delen voorzieningen, ondersteunen elkaar waar nodig en doen samen leuke dingen. Doordat ieder zijn of haar talenten kan inzetten voor de gemeenschap, heeft iedereen het gevoel dat ze ertoe doen. En dat is nu juist één van de belangrijkste factoren bij het gelukkig en vitaal ouder worden.

Je snapt dat ik daar ook wel oud zou willen worden. Toch denk ik net als alle andere toekomstige senioren: nu nog niet. Of dat verstandig is? Ik weet het niet. Voorlopig woon ik goed in mijn zorgzame wijkje met de lokale supermarkt als attente plek, met de huisarts, tandarts, fysiotherapeut, school en sporthal om de hoek. Jammer dat de bushalte is verdwenen en dat de

NS de dienstregeling heeft verschraald. Maar ja, dan maar wat vaker de fiets pakken. Dat bewegen houdt je immers ook langer vitaal.

Yvonne Witter is gasthoofdredacteur van de nieuwste Stedebouw & Architectuur (thema Gezondheid & Welzijn). Vanaf haar achttiende loopt de ouder wordende mens als rode draad door het vrijwillige en werkzame leven van socioloog en sociaal gerontoloog Yvonne Witter. Ze werkte lange tijd voor de landelijke ouderenorganisatie KBO-PCOB en (vanuit Aedes) bij het Kenniscentrum Wonen-Zorg. Samen met Daniëlle Harkes en Acquire startte ze in 2019 het platform ZorgSaamWonen.

Deze column is afkomstig uit het nieuwe digitale magazine ‘Gezondheid & Welzijn’ van Stedebouw & Architectuur, dat je (na verschijnen) kunt lezen via onze Acquire-bibliotheek.