Amsterdam krijgt eerste betonnen sluisdeuren ter wereld

Amsterdam krijgt als eerste ter wereld sluisdeuren van beton. Volgende maand worden in sluis 124 op IJburg twee deuren van hogesterktebeton (HSB) geplaatst. Zowel de bouwkosten als de onderhoudskosten zijn veel lager dan die van staal of hout, dat tot nu toe altijd werd gebruikt. De slechts 10 centimeter dikke deuren glijden straks over een waterfilm van 0,1 millimeter. De Amsterdamse primeur is een doorbraak in het gebruik van beton in beweegbare waterkerende constructies wereldwijd.

Sluisdeuren zijn traditioneel van hout of staal. De bouw- en onderhoudskosten van beton zijn echter flink lager. Ook scoort beton beter op het aspect duurzaamheid. Dat concludeerde Ingenieursbureau Amsterdam (IBA) vijf jaar geleden in een verkennende studie naar het gebruik van hogesterktebeton voor sluisdeuren. Eerder al was het ingenieursbureau betrokken bij de eerste Nederlandse brug met een draagconstructie van zeerhogesterktebeton (ZHSB).

Zowel het onderwijs als het bedrijfsleven is bij de ontwikkeling van de sluisdeuren betrokken. Twee afstudeerders van de Hogeschool Amsterdam hebben samen met IBA-experts en een aantal externe adviseurs het ontwerp gemaakt. De 10 centimeter dikke, 6,55 meter lange deuren hebben rondom een afgeschuinde rand van 35 bij 40 centimeter. De oost-deur weegt circa 14,5 ton en is 4,5 meter hoog, de west-deur weegt circa 14 ton en is 4,15 meter hoog.

Haitsma Beton ontwikkelde voor sluis 124 een speciaal HSB-mengsel (C90/105). Door het gebruik van zeer fijne toeslagmaterialen is het uiterst compact, sterk en onderhoudsarm. Het oppervlak is egaal glad zodat algen zich er niet aan kunnen hechten. Aan het mengsel zijn 12 mm lange roestvrijstalen vezels toegevoegd. Het beton blijft daardoor na uitharding voldoende taai. Ook voorkomen de vezels het ontstaan van eventuele oppervlaktescheurtjes.

Opdrachtgever PBIJ (Projectbureau IJburg) heeft bij de uiteindelijke beslissing voor het gebruik van beton nadrukkelijk de markt betrokken. Partijen konden bij de aanbesteding zowel stalen als betonnen deuren aanbieden. Beton bleek inderdaad voordeliger, zo’n 20 procent. In een eerder stadium had PBIJ de beheerders van de sluis, Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer, stadsdeel Zeeburg en Waternet, al overtuigd van de lagere onderhoudskosten van beton.

Bij het openen en sluiten van de deuren persen pompen straks een zeer dun laagje water (0,1 millimeter) onder de deuren. Deze zogenoemde hydrovoet beperkt de glijweerstand tot een minimum. Daardoor is minder energie nodig om de deuren te bedienen en is vervuiling onder de deuren minimaal. Ook zijn hydrovoeten minder kwetsbaar en onderhoudsgevoelig dan glijsystemen met bewegende delen.

Sluis 124 is een van de vier sluizen op IJburg en zal worden gebruikt voor het schutten van pleziervaart. Het ontwerp is van Meyer & Van Schooten architecten, hoofdaannemer is Schuurmans Betonbouw. De deuren zijn inmiddels klaar. Medio juli worden ze naar IJburg getransporteerd en geplaatst. Naar verwachting zullen in oktober de eerste schepen van de nieuwe sluis gebruik kunnen maken.